«تحریم‌های ایران چه تاثیری بر انتقال پول دارند؟» یکی از مهم‌ترین سوالاتی است که افراد، شرکت‌ها و سازمان‌ها در زمینه ی تراکنش‌های مالی بین‌المللی با آن مواجه‌اند. تحریم‌های ایالات متحده علیه جمهوری اسلامی ایران، از مهم‌ترین موانع انتقال بین‌المللی پول برای بسیاری از افراد، شرکت‌ها و حتی سازمان‌های بشردوستانه به‌شمار می‌روند.
این تحریم‌ها که توسط دفتر کنترل دارایی‌های خارجی وزارت خزانه‌داری آمریکا (OFAC) مدیریت می‌شوند، جنبه‌های مختلفی از تعاملات مالی را تحت‌تاثیر قرار می‌دهند؛ از ارسال حواله‌های شخصی گرفته تا فعالیت‌های صنعتی و تجاری.
متخصصان حقوقی موسسه‌ی حقوقی لیبرالا در این نوشتار به بررسی تاثیر تحریم‌های ایران بر انتقال پول در سطوح مختلف و معرفی برخی سوالات مرتبط برای مطالعه‌ی بیشتر خواهند پرداخت.
تحریم‌های جامع و بخشی؛ تفاوت‌ها و تاثیرات آنها بر ایران (Embargo vs. Targeted Sanctions)
تحریم‌های اعمال‌شده علیه جمهوری اسلامی ایران به دو دسته‌ی اصلی تقسیم می‌شوند: تحریم‌های جامع (Embargo) و تحریم‌های هدفمند (Targeted Sanctions).
این دو نوع تحریم، هرچند هدف مشابهی دارند، از نظر گستره و تاثیرات، تفاوت‌های مهمی با یکدیگر دارند.
تحریم‌های جامع (Embargo)؛ محدودیت‌های فراگیر و جهانی علیه ایران
تحریم‌های جامع به معنای محدودیت‌های فراگیر و کلی‌اند که به‌طور کلی تمامی تعاملات اقتصادی، تجاری و مالی با یک کشور یا نهاد خاص را ممنوع می‌کنند. این نوع تحریم‌ها معمولا شامل ممنوعیت خرید و فروش کالا، خدمات، فناوری و همچنین سرمایه‌گذاری در آن کشور می‌شوند.
در رابطه با ایران، تحریم‌های جامع، به‌ویژه در دوران‌های مختلف از سوی ایالات متحده و اتحادیه‌ی اروپا علیه جمهوری اسلامی اعمال شده است. هدف از این تحریم‌ها، قطع ارتباط اقتصادی و مالی ایران با جهان خارج و اعمال فشار به‌منظور تغییر رفتار سیاسی و اقتصادی کشور است.
تحریم‌های هدفمند (Targeted Sanctions)؛ فشار مستقیم بر نهادها و بخش‌های خاص ایران
در مقابل، تحریم‌های هدفمند به‌طور خاص بر روی بخش‌ها یا نهادهای خاص تمرکز دارند. این نوع تحریم‌ها معمولا به‌طور مستقیم افراد، شرکت‌ها، موسسات مالی یا صنایع خاصی را که به نظر می‌رسد در اقدامات منفی مانند نقض حقوق بشر، فعالیت‌های تروریستی یا اشاعه‌ی سلاح‌های کشتارجمعی دخالت دارند را هدف قرار می‌دهند.
این تحریم‌ها به‌طور عمده محدود به افراد و نهادهای خاص می‌شوند و در مقایسه با تحریم‌های جامع، انعطاف‌پذیری بیشتری برای کشورهای دیگر جهت تعامل با سایر بخش‌های اقتصادی ایران به‌وجود می‌آورند.
در سوالات ۱۴۹ و ۱۵۰ توضیحاتی در زمینه‌ی موسسات مالی خارجی و ارتباط آنها با تحریم‌های جامع و بخشی ارائه شده است.
فهرست SDN و سایر لیست‌ها؛ چه نهادهایی تحت تحریم قرار دارند؟
یکی از مهم‌ترین و تاثیرگذارترین جنبه‌های تحریم‌ها، ممنوعیت تعامل با نهادهای ثبت‌شده در فهرست (SDN (Specially Designated Nationals و سایر فهرست‌های تحریمی است.
این فهرست‌ها شامل افراد، نهادها، موسسات مالی و شرکت‌هایی است که به‌دلیل نقض قوانین بین‌المللی یا رفتارهای غیر قانونی، از نظر ایالات متحده‌ی آمریکا و دیگر دولت‌های تحریمی، تحت تحریم قرار می‌گیرند.
سوال ۱۸۲ به تفکیک میان نهادهایی که تحت E.O. 13599 صرفا به‌عنوان «دولت ایران» مسدود شده‌اند و نهادهایی که به‌دلیل فعالیت‌های اشاعه‌ی WMD یا تروریسم تحریم شده‌اند، می‌پردازد.
تاثیر تحریم‌های ایران بر انتقال پول؛ چه چالش‌هایی پیش روی افراد و شرکت‌هاست؟
حواله‌های شخصی غیر تجاری؛ آیا انتقال پول به خانواده یا برای هزینه‌های تحصیلی مجاز است؟
حواله‌های ارزی برای خانواده، درمان یا هزینه‌های تحصیلی در ایران یا خارج از ایران، طبق برخی مجوزهای عمومی مجاز است؛ اما باید از مسیر بانک‌ها یا صرافی‌هایی انجام شود که با نهاد تحریم‌شده در ارتباط نباشند.
هرگونه ارتباط با بانک‌ها یا افراد درج‌شده در فهرست (SDN (Specially Designated Nationals می‌تواند موجب بلوکه شدن یا رد انتقال شود.
سوال ۱۶۴ حاوی اطلاعاتی پیرامون حواله‌های شخصی در شرایط مختلف است.
مبادلات بشردوستانه؛ آیا ارسال دارو و تجهیزات پزشکی مجاز است؟
تحریم‌ها برخی موارد بشردوستانه، مانند ارسال دارو، تجهیزات پزشکی یا مواد غذایی، را معاف از محدودیت‌ها می‌کنند.
اما بسیاری از موسسات مالی به‌دلیل ترس از نقض تحریم‌ها یا جریمه‌های احتمالی، با احتیاط عمل می‌کنند یا حتی از انجام این تراکنش‌ها خودداری می‌کنند.
برای ارسال کمک‌های بشردوستانه، ضروری است که تراکنش‌ها طبق مجوزهای عمومی بشردوستانه صورت گیرند.
در سوال ۵۴۹ به بیان نکاتی کلیدی در رابطه با کمک‌های بشردوستانه پرداخته شده است.
تراکنش‌های تجاری و صنعتی؛ شرکت‌ها در مواجهه با تحریم‌ها چه چالش‌هایی دارند؟
شرکت‌هایی که قصد دارند کالا به ایران ارسال کنند یا از ایران واردات داشته باشند، با مجموعه‌ای از تحریم‌های سختگیرانه روبه‌رو می‌شوند.
بخش‌های خاصی، مانند نفت، پتروشیمی و فلزات، تحت نظارت ویژه‌ی تحریم‌ها قرار دارند؛ بنابراین، هرگونه تراکنش مرتبط با این صنایع می‌تواند مشمول تحریم‌های ثانویه شده و مشکلاتی برای شرکت‌ها ایجاد کند.
سوالات ۲۶۶ و ۶۱۴ به چالش‌های تحریمی در بخش‌های انرژی و فلزات اشاره دارند که به‌طور خاص به مجوزهای ویژه نیاز دارند.
تراکنش‌های تجاری و صنعتی؛ شرکت‌ها در مواجهه با تحریم‌ها چه چالش‌هایی دارند؟
تحریم‌های ثانویه به این معناست که اگر حتی نهادها یا بانک‌های غیر آمریکایی با شرکت‌ها و افراد تحریم‌شده‌ی ایرانی تراکنش قابل توجهی انجام دهند، ممکن است خود آنها نیز تحت تحریم ایالات متحده قرار گیرند.
این مسئله موجب می‌شود که بسیاری از بانک‌ها و موسسات مالی از هرگونه تعامل با ایران خودداری کنند تا از اعمال تحریم‌های ثانویه جلوگیری کنند.
سوال ۱۷۰ توضیح می‌دهد که چگونه بانک‌ها و موسسات مالی خارجی در معرض خطر تحریم‌های ثانویه قرار می‌گیرند.
نقش واسطه‌های مالی در انتقال وجوه به ایران؛ چرا دقت و احراز هویت در این فرآیند حیاتی است؟
۱. اعتبارسنجی (Due Diligence) و احراز هویت
موسسات مالی در فرآیند انتقال وجوه به ایران، موظف به انجام بررسی‌های دقیق و راستی‌آزمایی‌اند. این اقدامات به‌منظور جلوگیری از نقض تحریم‌ها و جریمه‌های احتمالی ضروری است.
به همین دلیل، بانک‌ها و صرافی‌ها معمولا از فرستنده و گیرنده‌ی وجوه، مدارک شناسایی معتبر، مستندات مبدأ و مقصد وجوه و همچنین علت انتقال را درخواست می‌کنند.
در پرسش‌های ۳۴۶ و ۳۴۷، به‌وضوح شرح داده شده است که این بررسی‌ها باید با چه دقتی صورت گیرند و چرا این دقت برای موسسات مالی ضروری است.
۲. لزوم دریافت مجوز خاص در برخی موارد
در مواقعی که تراکنش‌های مالی با ایران از دایره‌ی مجوزهای عمومی خارج شوند (مانند تراکنش‌های با مبالغ بالا یا ارتباط با نهادهای دولتی یا نظامی)، نیاز به دریافت «مجوز خاص» از نهادهای ذی‌صلاح وجود دارد.
در سوال ۳۶۶ به‌وضوح به موارد خاصی اشاره شده که برای انجام انتقالات مالی در رابطه با آنها باید مجوز ویژه دریافت شود، ازجمله در مواردی که کالاهای خاص مانند اقلام کشاورزی و دارویی از فهرست مجاز عمومی خارج شده باشند.
این مجوزها به‌منظور جلوگیری از نقض تحریم‌ها و رعایت دقیق‌تر ضوابط تحریمی صادر می‌شوند.
چالش‌ها و راهکارهای انتقال پول در شرایط تحریمی ایران چگونه از مشکلات اجتناب کنیم؟
Overcompliance یا احتیاط بیش‌ازحد؛ چگونه می‌توان از خطر «احتیاط بیش‌ازحد» در انتقال پول جلوگیری کرد؟
بسیاری از بانک‌ها برای اجتناب از خطر جریمه‌های سنگین آمریکا، حتی از انجام تراکنش‌های مجاز با ایران خودداری می‌کنند. این موضوع باعث بروز مشکلات جدی در ارسال مبالغ شخصی یا کالاهای بشردوستانه می‌شود.
طبق سؤال ۶۳۱، برخی محدودیت‌ها حتی پس از پایان مهلت wind-down نیز باعث می‌شوند بانک‌ها پرداختی را رد کنند.
اهمیت اطلاع از آخرین مقررات OFAC؛ چرا باید به‌روزرسانی‌های OFAC را پیگیری کرد؟
لیست‌های تحریمی، دستورالعمل‌ها و مجوزهای عمومی OFAC به‌صورت دوره‌ای به‌روزرسانی می‌شوند.
توصیه می‌شود افراد یا شرکت‌هایی که می‌خواهند پولی را از ایران خارج یا به ایران ارسال کنند، مرتبا وب‌سایت OFAC را برای اطلاع از تغییرات جدید بررسی کنند.
مشاوره حقوقی و استفاده از مجوزهای عمومی؛ چگونه از قوانین تحریمی پیروی کنیم؟
در شرایطی که تراکنش مالی در چهارچوب یکی از مجوزهای عمومی (مانند حواله‌های شخصی غیر تجاری یا مصارف بشردوستانه) قرار بگیرد، بانک‌ها و افراد انتقال‌دهنده می‌توانند با ارائه‌ی اسناد ضروری، روند انتقال را قانونی و مطابق با مقررات OFAC انجام دهند.
اگر درخصوص شمول تراکنش تحت مجوزهای عمومی تردید وجود داشته باشد، توصیه می‌شود که با مشاوران حقوقی متخصص در زمینه‌ی تحریم‌ها مشورت کنید یا درخواست تفسیر رسمی از OFAC به‌منظور شفاف‌سازی دریافت کنید.
این اقدام می‌تواند از بروز مشکلات قانونی و جریمه‌های احتمالی جلوگیری کند و فرآیند انتقال وجوه را به‌طور موثری تسهیل نماید.
سوالات پرتکرار در زمینه تحریم‌های ایران و تاثیر آنها بر انتقال پول
۱. تحریم‌های ایران چه تاثیری بر انتقال پول دارند؟
تحریم‌ها اثرات عمیقی بر تراکنش‌های مالی با ایران دارند. حواله‌های شخصی، صادرات و واردات تجاری ممکن است مشمول محدودیت یا ممنوعیت شوند، مگر اینکه تحت مجوزهای عمومی یا خاص قرار گیرند.
۲. چرا بانک‌ها از انجام تراکنش‌های مالی با ایران پرهیز می‌کنند؟
بانک‌ها به‌دلیل نگرانی از تحریم ثانویه و جریمه‌های احتمالی، حتی درصورتی‌که تراکنش قانونی باشد، از انجام معاملات با ایران خودداری می‌کنند.
۳. چگونه می‌توان از موانع تحریمی عبور کرد؟
آگاهی از دستورالعمل‌های OFAC، پیگیری تغییرات لیست‌های تحریمی، و ارائه‌ی مدارک مستند برای اثبات مشروعیت تراکنش‌ها از اصلی‌ترین گام‌ها برای عبور از این موانع‌اند.
۴. چه اقداماتی برای اثبات مشروعیت تراکنش‌ها لازم است؟
ارائه‌ی مدارک مستند، ازجمله اسناد هویتی، دلیل انتقال پول و جزئیات مربوط به مقصد و منبع وجوه می‌تواند مشروعیت تراکنش را تایید کند.
۵. چگونه می‌توان از مجوزهای عمومی یا خاص استفاده کرد؟
برای انجام تراکنش‌های خاص، نیاز به بررسی اینکه آیا تراکنش تحت مجوزهای عمومی قرار می‌گیرد یا نیاز به مجوز خاص دارد، ضروری است. درصورت عدم اطمینان، مراجعه به مشاور حقوقی یا درخواست تفسیر از OFAC می‌تواند مفید باشد.
اگر در زمینه‌ی تحریم‌های ایران و مسائل مرتبط با انتقال پول به/از ایران به راهنمایی و مشاوره‌ی حقوقی نیاز دارید، متخصصان حقوقی موسسه‌ی حقوقی لیبرالا آماده‌اند تا با تجربیات و دانش تخصصی خود شما را در این مسیر هدایت کنند.
تیم ما می‌تواند در شفاف‌سازی مقررات پیچیده، دریافت مجوزهای مورد نیاز و پیشگیری از مشکلات حقوقی کمک کند تا از هرگونه ریسک قانونی در فرآیند انتقال پول جلوگیری شود. برای دریافت مشاوره‌ی دقیق و مطمئن، با کارشناسان ما در موسسه‌ی حقوقی لیبرالا تماس بگیرید.
