یکی از چالش‌های اصلی ایرانیان در انجام تراکنش‌های مالی بین‌المللی یا دریافت و ارسال حواله، فراهم آوردن مدارک و اسناد مناسب برای بانک‌ها و صرافی‌هاست. این امر به‌دلیل الزامات «اعتبارسنجی» (Due Diligence) و جلوگیری از نقض تحریم‌های اعمال‌شده توسط دفتر کنترل دارایی‌های خارجی وزارت خزانه‌داری آمریکا (OFAC) از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. در این نوشتار، مهم‌ترین مدارکی که معمولا برای انتقال پول از دید تحریمی و بانکی نیاز است، مرور می‌شوند.
ما، متخصصان حقوقی موسسه‌ی حقوقی لیبرالا، با تجربه‌ی فراوان در زمینه‌ی مشاوره و حل‌وفصل مسائل حقوقی مرتبط با تراکنش‌های مالی بین‌المللی، این مطلب را به‌طور خلاصه برای شما توضیح خواهیم داد.
همچنین، به سوالات و نکات مهم موجود در وب‌سایت رسمی OFAC اشاره خواهیم کرد که می‌تواند در درک بهتر الزامات و جزئیات این فرآیند به شما کمک کند.
الف. مدارک اثبات اقامت یا تابعیت: چه اسنادی لازم است؟
۱. کارت شناسایی معتبر یا گذرنامه
بانک‌ها و صرافی‌ها معمولا جهت شناسایی فرستنده و گیرنده‌ی وجوه، مدرک شناسایی رسمی طلب می‌کنند. برای ایرانیان خارج از کشور، گذرنامه یا کارت اقامت در کشور میزبان ضروری است.
در مباحث «شناخت مشتری» (KYC) که در سوالات ۳۴۶ و ۳۴۷ مطرح شده‌اند، بر اهمیت شناسایی دقیق هویت طرفین برای جلوگیری از نقض تحریم تاکید شده است.
۲. مدارک اثبات محل سکونت یا تابعیت (درصورت نیاز)
برخی موسسات مالی، علاوه‌بر گذرنامه، اسناد دیگری، مانند قبض خدماتی (آب، برق) یا کارت اقامت دائم، برای تایید آدرس فعلی درخواست می‌کنند.
این مورد مستقیما در پرسش‌های OFAC ذکر نشده؛ ولی جزئی از فرآیند دقت لازم بانک‌ها در کشورهای مختلف است.
ب. مدارک مرتبط با منبع و مقصد وجوه؛ چه مدارکی لازم است؟
۱. اسناد نشان‌دهنده منبع مالی
اگر پول ارسالی ناشی از فروش اموال در ایران باشد، سند مالکیت و مدارک فروش می‌تواند برای اثبات قانونی بودن منبع وجوه مورد نیاز باشد. سوال ۱۶۷ در رابطه با تداوم معامله با ایران (مثلا فروش دارایی) و شرایط مجاز بودن آن توضیح مختصری داده است.
درصورتی‌که وجه ناشی از حقوق و دستمزد یا کسب‌وکار شخصی باشد، فیش حقوقی، قرارداد کاری یا اسناد مربوط به درآمد شخصی اغلب درخواست می‌شود.
۲. توضیح درخصوص مقصد و علت انتقال
برای مثال، اگر حواله به‌منظور هزینه‌ی تحصیل باشد، ممکن است نامه‌ی پذیرش دانشگاه یا مدرکی دال‌بر هزینه‌های دانشجویی درخواست شود.
سوال ۱۶۴ درباره‌ی پردازش حواله‌های شخصی غیر تجاری بیان می‌دارد که انتقالات باید به قصد مصارف شخصی باشند، نه برای یک نهاد تحریم‌شده.
۳. بیان هدف بشردوستانه یا شخصی
اگر تراکنش با هدف کمک‌های بشردوستانه، درمان بیماران یا ارسال دارو باشد، اسناد مرتبط (مثلا نسخه‌های پزشکی، رسید خرید تجهیزات) مورد نیازند.
سوال ۵۴۹ بر نقش «General License E» برای فعالیت‌های بشردوستانه تاکید کرده است.
ج. مستندات تکمیلی برای تراکنش‌های پیچیده یا فراتر از مجوزهای عمومی
۱. درخواست مجوز خاص (Specific License) برای تراکنش‌های خارج از مجوزهای عمومی
اگر انتقال پول از شمول مجوزهای عمومی خارج شود، باید ضمن ارائه‌ی مدارک کامل (شامل هویت طرفین، ارزش معامله، مبد‌أ و مقصد کالا/پول و…) درخواست مجوز خاص شود.
سوال ۸۲۲ نشان می‌دهد که تراکنش با بانک مرکزی ایران (CBI) نیز گاهی نیازمند اخذ مجوز یا رعایت ضوابط تکمیلی است.
۲. مستندات مالکیت شرکت یا طرف معامله برای تراکنش‌های خارج از مجوزهای عمومی
درصورتی‌که تراکنش با یک شرکت یا کسب‌وکار انجام می‌گیرد، لازم است اسناد ثبتی شرکت، ساختار سهامداران و تملک بیش از ۵۰٪ بررسی شوند تا احیانا شرکت در فهرست SDN قرار نداشته باشد.
سوال ۱۸۲ به تفاوت میان نهادهای «مسدودشده» به‌دلیل فعالیت‌های نامشروع و «دولت ایران» اشاره کرده و اهمیت بررسی مالکیت را یادآور می‌شود.
د. اسناد مربوط به تراکنش در مرحلهٔ پرداخت و تسویه (Settlement)
۱. گزارش یا فاکتور بانکی؛ مدارک ضروری برای تسویه تراکنش‌ها
در برخی موارد، موسسات مالی واسطه (خصوصا در کشور ثالث) برای پذیرفتن و تسویه‌ی وجوه، به ارائه‌ی فاکتور یا صورت‌حساب شفاف از معامله نیاز دارند.
سوال ۶۳۱ در رابطه با دریافت پرداخت پس از پایان دوره‌ی wind-down ذکر می‌کند که ارائه‌ی اطلاعات دقیق و به‌موقع برای انجام تسویه ضروری است.
۲. تاییدیه بیمه یا حمل‌ونقل در صادرات کالا به ایران
اگر جابه‌جایی پول مربوط به صادرکردن کالایی به ایران باشد، ممکن است نیاز به ارائه‌ی اسناد مربوط به بیمهٔ حمل‌ونقل یا قراردادهای بین‌المللی باشد.
در سوالات ۶۹۱ و ۶۹۲ اشاره شده که خدمات بانکرینگ یا حمل‌ونقل درصورت ارتباط با کالاهای تحریم‌پذیر می‌توانند مسئله‌ساز شوند.
سوالات پرتکرار در زمینه انتقال پول بین‌المللی توسط ایرانیان
۱. چه مدارکی برای انتقال پول مرتبط با ایران ضروری است؟
برای انتقال پول، مدارک هویتی، اسناد اثبات منبع و مقصد وجوه و مستندات تکمیلی درصورت پیچیدگی معامله ضروری‌اند.
۲. چرا ارائه مدارک در انتقال پول اهمیت دارد؟
با توجه به مقررات OFAC ارائه‌ی مدارک صحیح برای جلب اعتماد بانک‌ها و صرافی‌ها و جلوگیری از نقض تحریم‌ها ضروری است.
درصورت تردید در قانونی بودن فرآیند انتقال پول چه باید کرد؟
توصیه می‌شود که درصورت تردید، با کارشناسان حقوقی مشورت کنید تا از ریسک مسدود شدن وجوه یا جریمه‌های ثانویه جلوگیری شود.
اگر در زمینه‌ی انتقال پول مرتبط با ایران و رعایت ضوابط تحریمی نیاز به راهنمایی و کمک دارید، متخصصان حقوقی موسسه‌ی حقوقی لیبرالا با تجربه و تخصص خود آماده‌اند تا شما را در این مسیر یاری کنند.
برای جلوگیری از مشکلات حقوقی و تحریمی و اطمینان از انجام فرآیند به‌صورت قانونی، می‌توانید با تیم کارشناسی ما تماس بگیرید.
