تاسیس شرکت‌های تجاری، راهی است برای تبدیل رویاهای اقتصادی به واقعیت. با گرد هم آمدن افراد با ایده‌ها و منابع مختلف، می‌توان به ایجاد کسب‌وکارهایی قدرتمند و پایدار دست یافت. این فرآیند نه تنها فرصت رشد و توسعه فردی را فراهم می‌کند، بلکه می‌تواند به ایجاد اشتغال و رونق اقتصادی نیز کمک کند.
«شرکت تجاری» قراردادی میان دو یا چند نفر است که قصد دارند با کنار هم گذاشتن آورده‌های خود، شخصیتی حقوقی ایجاد کنند که توانایی بیشتری نسبت به یکایک آنها دارد و از این طریق بتوانند با انجام فعالیت‌های اقتصادی بزرگ، منفعت و سود کسب کنند.
چرا افراد اقدام به تشکیل شرکت تجاری می‌کنند؟
تاسیس شرکت‌های تجاری، راهی هوشمندانه برای تبدیل ایده‌ها به کسب‌وکارهای موفق و پایدار است. با ایجاد یک شرکت، افراد می‌توانند از مزایای زیر بهره‌مند شوند:
۱. محدودیت زمان و توانایی
تشکیل شرکت تجاری تا حد زیادی مشکلات مربوط به توانایی و زمان محدود افراد را حل می‌کند؛ زیرا با تشکیل یک شرکت تجاری، تعداد قابل توجهی از اشخاص، توانایی و سرمایه‌های خود را با یکدیگر ادغام می‌کنند.
۲. به حداقل رساندن ریسک ضرر
معمولا افراد تمایل کمی به فعالیت در حوزه‌های تجاری با ریسک ضرر بالا دارند. تشکیل شرکت تجاری و انجام فعالیت تجاری در این قالب، منجر به این می‌شود که ریسک ضرر احتمالی متوجه یک نفر نباشد و میان افراد مختلف پخش شود؛ در نتیجه حتی درصورت ایجاد ضرر، به افراد موسس شرکت و… فشار زیادی تحمیل نمی‌شود.
۳. کسب حمایت‌های دولتی و تسهیلات
معمولا در کشورها، برخی شرکت‌ها مورد حمایت‌های خاص دولت قرار می‌گیرند و تسهیلات ویژه‌ای به آنها اختصاص داده می‌شود. انجام فعالیت تجاری در قالب شرکت تجاری، مزیت برخورداری از حمایت‌های خاص دولت را برای افراد، در پی دارد.
۴. فعالیت بلندمدت
عمر بشر محدود است. به‌علاوه با گذشت زمان و بالا رفتن سن، توانایی‌ها کاهش پیدا می‌کند؛ لذا فرض فعالیت سودده و باکیفیت یک تاجر شخص حقیقی برای چندین دهه، بسیار بعید به نظر می‌رسد. افزون بر آن، افراد جنبه‌های شخصیتی، خانوادگی و… مختلفی دارند و ممکن است هریک از این جنبه‌ها فعالیت تجاری فرد را تحت‌تاثیر خود قرار دهد.
در زمان تشکیل شرکت تجاری، می‌توان عمر این موجود اعتباری را نامحدود یا طولانی‌مدت تعیین کرد؛ در نتیجه با تغییر سهامداران، مدیران و… همچنان این شخصیت حقوقی پابرجا مانده و می‌تواند به فعالیت خود ادامه دهد.
منشاء تشکیل شرکت تجاری
برای تشکیل شرکت تجاری باید میان دو یا چند شخص، اعم از حقیقی یا حقوقی، توافقی حاصل شده و قراردادی منعقد شود. این توافق در دو قالب انجام می‌شود:
۱. ایجاد اظهارنامه و اساسنامه
این قالب برای تشکیل شرکت سهامی کاربرد دارد.
۲. ایجاد شرکت‌نامه و اساسنامه
توافق برای تشکیل شرکت‌های غیرسهامی، یعنی شرکت‌های تضامنی، نسبی، با مسئولیت محدود، مختلط سهامی و مختلط غیرسهامی و تعاونی، در این قالب صورت می‌گیرد.
عینی بودن قرارداد تشکیل شرکت
برای تشکیل شرکت باید آورده‌های نقدی تادیه و آورده‌های غیرنقدی تقویم و تسلیم شده باشند؛ در نتیجه می‌توان گفت قرارداد تشکیل شرکت یک قرارداد عینی است.
قرارداد عینی نوعی قرارداد تشریفاتی است و تشریفات آن قبض است؛ به این معنا که علاوه‌بر ایجاب و قبول که در مقاله‌ی “ضابطه‌ی تعیین ایجاب” مورد بررسی قرار گرفت. برای تشکیل این نوع قراردادها، باید تسلیم مال هم صورت بگیرد؛ وگرنه قرارداد منعقد نمی‌شود.
زمان تشکیل شرکت
در ماده‌ی ۲۰ قانون تجارت، انواع شرکت‌های تجاری نام برده شده‌اند. هریک از این شرکت‌ها، قواعد و ویژگی‌های خاص خود را دارند؛ در نتیجه علی‌رغم مشابهت‌هایی که وجود دارد، زمان تشکیل شرکت با توجه به نوع شرکت متفاوت است:
۱. شرکت تضامنی، نسبی، با مسئولیت محدود، مختلط سهامی و مختلط غیرسهامی
این شرکت‌ها زمانی تشکیل می‌شوند که تمام سرمایه‌ی نقدی پرداخت و سرمایه‌ی غیرنقدی تماما تقویم و تادیه شده باشد.
۲. شرکت سهامی عام
در شرکت سهامی عام، بخشی از سرمایه توسط موسسین و بخش دیگر با پذیره‌نویسی تامین می‌شود. این شرکت زمانی تشکیل می‌شود که مجمع عمومی موسس تشکیل شده و موارد زیر را احراز کند:
الف) سهام شرکت به‌طور کامل پذیره‌نویسی شده است؛
ب) مبالغ لازم تادیه شده‌اند؛
ج) اساسنامه‌ی شرکت تصویب شده است؛
د) اولین مدیران و بازرسان شرکت انتخاب شده‌اند؛
ه) اولین مدیران و بازرسان شرکت کتبا قبول سمت کرده‌اند.
۳. شرکت سهامی خاص
شرکت سهامی خاص در زمان ثبت تشکیل خواهد شد و نیاز به رعایت تشریفات دیگری ندارد.
۴. شرکت تعاونی
شرکت تعاونی زمانی تشکیل می‌شود که حداقل سرمایه‌ی آن تادیه شده باشد. اگر بخشی از سهم‌الشرکه‌ی شرکت تعاونی، به‌صورت غیرنقدی است، کل این سرمایه باید تقویم و تسلیم شده باشد.
مجوزهای لازم برای ثبت شرکت‌های تجاری
اصولا ثبت شرکت‌های تجاری نیازی به اخذ مجوز ندارد؛ البته در مواردی به‌دلیل حساسیت موضوع، به‌صورت استثنائی، مجوز خاصی باید کسب شود؛ مانند زمینه‌ی فعالیت‌های مربوط به محصولات بهداشتی، دارویی و خوراکی. در موارد مذکور، بعد از تشکیل شرکت، برای شروع فعالیت باید مجوزهای لازم از مراجع ذی‌صلاح کسب شوند. در دو نوع از شرکت‌ها این مجوز برای تشکیل شرکت ضروری است:
۱. شرکت ارائه‌دهنده‌ی خدمات پستی
این شرکت‌ها برای تشکیل، نیازمند موافقت شرکت پست جمهوری اسلامی ایران‌اند.
۲. شرکت‌های سهامی عام
همان‌طور که گفته شد، شرکت سهامی عام زمانی تشکیل می‌شود که تمام سرمایه‌ی آن پذیره‌نویسی شده باشد. طبق ماده‌ی ۲۵ قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران، انتشار اعلامیه‌ی پذیره‌نویسی بعد از موافقت سازمان بورس اوراق بهادار امکان‌پذیر است و تا زمانی که سازمان این مجوز را صادر نکند، پذیره‌نویسی صورت نگرفته و عملا شرکت تشکیل نمی‌شود؛ لذا هر نوع شرکت سهامی عام با هر موضوعی، برای تشکیل نیاز به مجوز سازمان بورس اوراق بهادار دارد.
همان‌طور که در این مطلب بیان شد، تشکیل شرکت تجاری به‌علت تفاوت نوع شرکت‌ها و قوانین و قواعد حاکم بر آنها، از ظرافت‌های خاصی برخوردار است. تسلط بر این موضوعات و قوانین و اطلاع تخصصی از موضوعات حقوقی مرتبط، از لوازم ضروری اقدام به تشکیل شرکت است. جهت اخذ مشاوره از کارشناسان این حوزه، با ما کارشناسان موسسه حقوقی لیبرالا بگیرید.
منابع
اسکینی، ربیعا؛ حقوق تجارت (شرکت‌های تجاری)، ج ۱، ۱۴۰۱، نشر سمت؛
اسکینی، ربیعا؛ حقوق تجارت (شرکت‌های تجاری)، ج ۲، ۱۴۰۲، نشر سمت؛
توکلی، محمدمهدی؛ آموزش جامع حقوق تجارت، ج ۱ و ۲، نشر مکتوب آخر.
