اهميت اصل شفافيت در مبحث ريسک بازار چیست؟ مطالعات نشان داده است شركت‌هایی كه شفافيت کمتری در ارائهی اطلاعات خود دارند، سرمايه‌ی آن‌ها در بازار بورس با ریسک بیشتری مواجه است. به عبارت دیگر، هر شركتی كه دارای شفافيت كمتری باشد، اطلاعاتی كه از آن شركت در دسترس است، كمتر بوده و در نتيجه هزينهی سرمايه‌ی اين شركت، بالاتر خواهد رفت. به اين معنی كه شركت‌ها نمی‌توانند سرمايه‌ی خود را با هزينه‌ای پايين در بازار بورس ارائه دهند. همچنين عدم دسترسی به اطلاعات يک شركت، بانک‌ها و سرمايه‌داران احتمالی را نسبت به آن شركت دچار نوعی عدم اعتماد خواهد کرد. لذا به نظر می‌رسد که بازار سهام، ارزش بیشتری به شرکت‌هایی خواهد داد که با سرمایه‌داران و تحلیلگران با صداقت برخورد می‌کنند. شفافیت و ارائهی اطلاعات قابل اعتماد به سرمایه‌داران این اطمینان را می‌دهد که با ریسک کمتری مواجه هستند.
شفافیت و افشای اطلاعات در زمینه‌ی ریسک‌های قابل پیش‌بینی در شرکت‌ها
علاوه بر ارائهی گزارش مالی، چندی است که از سوی نهادهای بین‌المللی و اندیشمندان حقوقی تاکید بر افشای اطلاعات در زمینه‌ی ریسک‌های قابل پیش‌بینی در شرکت‌ها شده است. سازمان همکاری و توسعه اقتصادی، بر افشای اطلاعات در خصوص ريسک‌های قابل پيش‌بينی تاكيد دارد و افشای اطلاعات را فقط منوط به مسائل مالی نمی‌داند. بدیهی است که افشای اطلاعات به کنترل ریسک در شرکت‌ها کمک خواهد کرد. چرا که با افشای این‌گونه اطلاعات، امکان این امر که مدیران شرکت بتوانند از مشاوره‌ی مشاورینی خبره و مستقل برخوردار گردند، بیشتر خواهد شد.
افشای اطلاعات در خصوص ريسک‌های قابل پيش‌بينی در دید عام
البته افشای اطلاعات در خصوص ريسک‌های قابل پيش‌بينی به راحتی اقبال عام نيافته است. متاسفانه اين باور وجود دارد كه با اعلام اين مسئله، سوددهی شركت و همچنين فروش سهام شركت در بورس به خطر می‌افتد. به‌هرحال، ارائهی گزارش در خصوص ریسک‌های قابل پیش‌بینی به هيات مديره الزامی است.
انتقاد بر افشای دستمزد مدیران در گزارش مالی
همان‌گونه که پیش‌تر اشاره شد، اهمیت اعلام دستمزد مدیران در گزارش مالی امروزه دو چندان شده است؛ اما برخی بر این عقیده‌اند که اين افشای دستمزد باعث تعارض منافع آن‌ها با سهام‌داران می‌شود. لذا ممکن است مدیران از ارائهی چنین گزارشی سر باز زنند.
مزایای افشای دستمزد مدیران در گزارش مالی
آنچه مسلم است، این افشای اطلاعات به‌صورت صحيح، كارآمدترين و بهترين روشی است كه مديران را به مديريت بهتر وادار می‌کند. از آن گذشته، اعتماد سرمایه‌داران را نسبت به مدیریت شرکت جلب خواهد کرد. به علاوه، این‌که اطلاع از دستمزد مدیران که به‌عنوان نمایندگان سهام‌داران عمل می‌کنند، از حقوق مسلم سهام‌داران برشمرده شده است. در آخر، ارائهی چنین گزارشی، در رتبه‌بندی شرکت توسط موسسات اعتبارسنجی موثر خواهد بود و افزایش رتبه منجر به افزایش اعتبار شرکت و ثروت سهام‌داران در آن واحد خواهد شد و این حق سهام‌داران است که بر چنین افشایی تاكيد كنند.
نحوهی تمرکز موضوعات مطرح‌شده در گزارش‌های افشای اطلاعات
بيشتر اصلاحات حاكميت شركتی، تاكيد بر اهميت و افزايش شفافيت را در برمی‌گيرد. با اين حال، گزارش‌های مربوط به افشای متمركز بر مسائلی از قبيل هزينه سهام و رقابت بازار توليدات است تا شفافيت در خصوص نظارت بر اداره‌ی شركت. به هرحال ارائهی گزارش نحوهی اداره‌ی شرکت به سهام‌داران از حقوق مسلم آنان است و باید مدیران را به ارائهی این گزارش اجبار کرد؛ چرا که مدیران به‌عنوان نمایندگان سهام‌داران در شرکت، وظیفه‌ی عمل مطابق با مصالح سهام‌داران را بر عهده دارند.
طرح برنامهی عملیاتی جهت تدوین سرویس‌های مالی توسط کمیسیون اروپا
اصل شفافیت در نظام حاکمیت شرکتی، اصلی انکارناپذیر است؛ اما اهمیت این اصل محدود به این امر نمی‌شود. در سال ۱۹۹۹ کمیسیون اروپا با هدف يكسان‌سازی قوانين مالی بازار اقدام به ارائهی طرحی با عنوان “برنامه عملیاتی جهت تدوین سرویس‌های مالی (FSAP)” نمود که به‌طور عمده بر مواردی از این قبیل تمرکز داشت:
خدمات مالی-اعتباری، تنظيم مقررات مربوط به اوراق بهادار و تامين اعتبار و مسائل مربوط به حقوق شركت‌ها كه با تعيين معيار‌های جديد قانون‌گذاری توسط اتحاديه اروپا (EC) در این زمینه، در طول پنج سال به‌صورت يک جريان مستمر به اجرا در آمد.
همگن‌سازی قانون‌های راجع به امنیت بازار سرمایه توسط FASP
یکی از اهداف اصلی FSAP، همگن‌سازی قانون‌های راجع به امنيت بازار سرمايه بود. اين يكسان‌سازی، راهی كارآمد جهت كاهش هزينهی معاملات است. به‌ویژه هنگامی‌كه ارزش قانون‌گذاری واحد در سطح ملی و بین‌المللی بسيار بالاتر از ارزش محتوای دستورالعمل‌های داخلی شرکت‌ها است.
این برنامهی همگن‌سازی، مسائل مربوط به امنيت بازار سرمايه مانند عرضه‌ی اوراق بهادار، معاملات داخلی و قواعد مربوط به تصاحب و خريد شركت‌ها از طريق خريد سهام و الزام به افشای اطلاعات را در بر می‌گيرد.
هدف از برنامهی همگن‌سازی قانون‌های راجع به امنیت بازار سرمایه توسط FASP
هدف اصلی این برنامه عبارت است از: فراهم کردن بستر قانونی مطمئن برای يكپارچگی بازارهای مالی از طريق يكسان‌سازی قواعد و مقررات به نحوی كه ضمن حمايت موثر از سرمايه‌گذاران، بتواند هم‌زمان هزينه‌های معاملات كشورهای عضو با نظام‌های حقوقی گوناگون را كاهش دهد؛ چرا كه اگر قوانين مختلفی در خصوص معاملات فرامرزی اعمال شود، از آنجا كه هر كشور مایل است تا قوانين خود در زمینه‌ی مسائل مالی و تجاری را به اجرا بگذارد، هزينه‌های زیادی به بار آورده و سپس هزینه‌ی معاملات بالا خواهد رفت. این برنامه تلاش می‌کند تا با يكسان‌سازی این قوانین، هزينه‌های اداری و قانونی كه در نتيجه‌ی اعمال قواعد حقوقی مختلف به وجود می‌آيد را کاهش دهد.
راه‌حل‌های ارائه‌شده در جهت اجرای برنامهی همگن‌سازی قوانین
به این منظور و برای نيل به اين هدف، دو راه‌حل به ميان آمد:
۱- همگن‌سازی قوانين ماهوی در كليه‌ی كشورهای عضو
۲- همگن‌سازی جهت رفع تعارض قوانين.
برای نمونه جلوگيری از وجود قواعد مختلف برای يک نوع خاص از انتقالات مالی فرامرزی توسط كشورها که به اين امر در اصطلاح، مسئله‌‌ی “چندگانه‌ای نظام حقوقی” نيز می‌گويند.
نتیجه‌ی اجرای برنامهی همگن‌سازی قوانین در نظام مالی اتحادیه اروپا
مباحث زیادی در خصوص این‌که آيا چارچوب قانونی تدوين‌شده توسط این برنامه در نظام مالی اتحاديه اروپا به نتيجه رسيده است يا خير، مطرح شده است. از آنجا که قوانين مربوط به نظام مالی و اعتباری در هر كشور می‌تواند جامع باشد، يا بسته به موضوع، محدوده‌‌ی خاصی را در برگيرد، همواره سوالات زیادی در خصوص رفع مشكل چندگانگی نظام‌های حقوقی مطرح بوده است؛ كه آيا اين مشكل از طريق وضع قوانين ماهوی جديد رفع خواهد شد يا از طريق مبحث تعارض قوانين.
برخوردهای متفاوت دولت‌ها در زمینه‌ی اجرای برنامهی همگن‌سازی قوانین
روح اين قوانين، می‌تواند اجبار يا اختيار را تداعی كند. ممكن است دولتی، كنترل نظام مالی را بر پايه بازار ببيند و بنابراين دخالتی در زمينه‌ی قانون‌گذاری نكند يا از طريق قانون نرم وارد عمل شود. از سوی ديگر، یک دولت ممكن است با وضع قوانين و مقررات در زمينه كنترل بازار اقدام كند و با اعمال سياست‌های اقتصادی خود، رعايت اين قوانين را به‌طور عام اجباری كند.
معیارهای همگن‌سازی قوانین ماهوی
به‌طور كلی، يكسان‌سازی زمانی موثر است كه با معيار‌های همگن‌سازی قوانين ماهوی انجام پذيرد. اين معيارها عبارتند از:
۱- جامعيت قوانين
۲- معيار حداكثری
۳- همچنین این قوانین باید به گونه‌ای تنظیم شوند که به دولت‌های عضو اجازه‌ی هيچ‌گونه اعمال صلاح‌ديد شخصی را ندهند.
کلام آخر در رابطه با اهمیت اصل شفافیت در مبحث ریسک بازار
شفافیت، کلید کاهش ریسک در بازار سرمایه است. مطالعات نشان می‌دهد شرکت‌هایی که اطلاعات دقیق و به موقع منتشر می‌کنند، اعتماد سرمایه‌گذاران را جلب کرده و در نتیجه هزینه تأمین مالی آن‌ها کاهش می‌یابد. با این حال، افشای برخی اطلاعات مانند دستمزد مدیران و ریسک‌های بالقوه، با مقاومت‌هایی مواجه است. موسسه حقوقی لیبرالا با تاکید بر اهمیت شفافیت، توصیه می‌کند شرکت‌ها به انتشار گزارش‌های مالی دقیق و جامع، افشای اطلاعات مربوط به ریسک‌ها و همچنین دستمزد مدیران خود توجه ویژه داشته باشند. علاوه بر این، همگرایی قوانین مالی در سطح بین‌المللی، که از اهداف اصلی برنامه عملیاتی تدوین سرویس‌های مالی اتحادیه اروپا است، می‌تواند به کاهش هزینه‌های معاملات و افزایش اعتماد سرمایه‌گذاران کمک شایانی کند. برای کسب اطلاعات بیشتر و مشاوره تخصصی در این زمینه، با موسسه حقوقی لیبرالا تماس بگیرید.
منابع
Patels & Dallas.G, op.cit;
Perroti.C.E & von Thadden.E.L. (2000); “Outside Finance, Dominant Investors and Strategic Transparency.”, P 2, Internet access;
Durnev.A and Han.K.(2005); “To Steal or Not to Steal: Firm Attributes, Legal Environment, and Valuation.”, The journal of finance. 3. 1461-1493;
Coulton.J,James.CandTaylor.S.L(2001);The Effect of Compensation Design and Corporate Governance on the Transparency of CEOCompensation Disclosures”.UTS School of Accounting Working Paper No. 45.
