تبدیل و تغییر شرکت‌های تجاری فرآیندی است که در آن یک شرکت موجود به شکل قانونی به نوع دیگری از شرکت تبدیل می‌شود یا ساختار داخلی آن دستخوش تغییرات اساسی قرار می‌گیرد. این تغییرات می‌تواند دلایل متعددی داشته باشد، از جمله رشد کسب‌وکار، تغییر در قوانین و مقررات، یا نیاز به تطبیق با شرایط بازار. در این مقاله، به بررسی ابعاد مختلف این فرآیند و چالش‌های مرتبط با آن خواهیم پرداخت.
آیا امکان تبدیل شرکت تجاری وجود دارد؟
بله. امکان تبدیل شرکت تجاری تحت شرایطی خاص وجود دارد. هنگام تاسیس یک شرکت، موسسین بر اساس اهداف مشخصی که از پیش تعیین کرده‌اند، نوع خاصی از شرکت را انتخاب می‌کنند. این انتخاب با در نظر گرفتن معیارهایی مانند تعداد اعضا، نوع مسئولیت شرکا، میزان سرمایه‌ی اولیه و نوع فعالیت اقتصادی صورت می‌گیرد. انتخاب نوع شرکت در اسناد رسمی، به‌ویژه در اساسنامه‌ی شرکت، ثبت می‌شود و شرکت بر اساس همان چهارچوب فعالیت می‌کند.
بااین‌حال، ممکن است شرایط تجاری، اقتصادی و حتی قوانین و مقررات در طول زمان تغییر کنند. این تغییرات می‌توانند منجر به این شوند که نوع شرکتی که ابتدا تاسیس شده است، دیگر با اهداف یا نیازهای جدید شرکت هماهنگی نداشته باشد؛ به‌عنوان مثال، ممکن است شرکا بخواهند با تبدیل شرکت به نوعی دیگر، از ساختار قانونی و مالی مناسب‌تری بهره‌مند شوند، مسئولیت‌های جدیدی بر عهده بگیرند یا حتی سرمایه‌گذاری‌های جدیدی انجام دهند. این تغییرات ممکن است ناشی از نیاز به گسترش فعالیت‌های شرکت، جذب سرمایه‌گذاران بیشتر یا تغییر در تعداد شرکا باشد. در این صورت، شرکت می‌تواند با حفظ شخصیت حقوقی، نوع خود را تغییر دهد. به این فرآیند «تبدیل شرکت تجاری» گفته می‌شود.
تبدیل و تغییر شرکت‌های تجاری فرآیند پیچیده‌ای دارد و برای انجام امورات آن مشورت با وکیل متخصص توصیه می‌شود. وکلای مجرب موسسه‌ی حقوقی لیبرالا با تخصص در حوزه‌ی شرکت‌های تجاری، می‌توانند درخصوص تبدیل و تغییر شرکت به شما مشاوره‌ی تخصصی ارائه دهند.
آیا با تبدیل و تغییر شرکت تجاری، شخصیت حقوقی جدیدی متولد می‌شود؟
یکی از سوالات مهمی که درخصوص تبدیل شرکت‌ها مطرح می‌شود، این است که آیا با تغییر نوع شرکت، شخصیت حقوقی جدیدی متولد می‌شود؟ پاسخ این سوال منفی است. تغییر نوع شرکت به معنای ایجاد یک شخصیت حقوقی جدید نیست. شرکت همچنان همان شخصیت حقوقی قبلی را حفظ می‌کند و صرفا نوع یا قالب حقوقی آن تغییر می‌یابد. این موضوع از لحاظ حقوقی اهمیت بسیار زیادی دارد. شرکت‌ها به‌عنوان شخصیت‌های حقوقی مستقل از اعضا و سهامداران خود، حقوق و تعهداتی دارند که با تبدیل نوع شرکت دچار تغییر نمی‌شود.
ازسوی‌دیگر، قوانین مربوط به ثبت شرکت‌ها نیز در این زمینه تاکید دارند که تبدیل شرکت تجاری، به معنای انحلال شرکت قبلی و تاسیس یک شرکت جدید نیست؛ بنابراین، شرکای شرکت نیازی به پرداخت مجدد هزینه‌های مربوط به ثبت شرکت ندارند. حق ثبت تنها به شرکت‌هایی که تازه تاسیس می‌شوند تعلق می‌گیرد و شرکتی که تنها نوع خود را تغییر می‌دهد، از این هزینه معاف است. این موضوع از نظر مالی به سود شرکا است؛ چراکه آنها می‌توانند بدون پرداخت هزینه‌های اضافی، نوع شرکت را تغییر داده و به فعالیت‌های خود در قالب جدید ادامه دهند.
این معافیت از پرداخت حق ثبت، همچنین باعث تشویق شرکت‌ها به تغییر نوع فعالیت خود درصورت لزوم می‌شود. بسیاری از شرکت‌ها در طول دوران فعالیت خود با تغییرات بزرگی مواجه می‌شوند که ممکن است به تغییر نوع شرکت نیاز داشته باشد و به‌دلیل سهولت و کم‌هزینه بودن فرآیند تبدیل، این تغییرات می‌تواند بدون ایجاد اختلال در عملکرد شرکت انجام شود.
آیا امکان تغییر و تبدیل شرکت تجاری در قانون ایران پیش‌بینی شده است؟
بله. قانون‌گذار در قانون ایران به‌طور مشخص امکان تغییر و تبدیل برخی از انواع شرکت‌های تجاری را پیش‌بینی کرده است. در این راستا، مواد قانونی متعددی به‌صراحت به تبدیل برخی شرکت‌ها اشاره می‌کنند؛ به‌عنوان مثال، در ماده ۱۳۵ قانون تجارت، امکان تبدیل شرکت تضامنی به شرکت سهامی به‌طور مستقیم مورد توجه قرار گرفته است. این ماده به شرکای شرکت تضامنی اجازه می‌دهد که درصورت توافق و تمایل، نوع شرکت خود را به شرکت سهامی تغییر دهند، بدون اینکه نیاز به انحلال شرکت داشته باشند.
همچنین، در ماده ۲۷۸ لایحه قانونی اصلاح قسمتی از قانون تجارت مصوب ۱۳۴۷، قانون‌گذار فرآیند تبدیل شرکت سهامی خاص به شرکت سهامی عام را تشریح کرده است. این ماده شرکت‌های سهامی خاصی که به‌دنبال گسترش فعالیت‌های خود و افزایش سرمایه از طریق عرضه‌ی عمومی سهام‌اند را قادر می‌سازد که با رعایت تشریفات قانونی و با تصویب مجمع‌عمومی فوق‌العاده، نوع شرکت خود را به سهامی عام تغییر دهند. این تبدیل باعث می‌شود که شرکت‌های سهامی خاص بتوانند از مزایای بازار سرمایه بهره‌مند شوند و سرمایه‌گذاران بیشتری را جذب کنند.
اما آیا در مواردی که قانون‌گذار صراحتا تبدیل شرکت‌ها را پیش‌بینی نکرده، امکان تبدیل شرکت وجود دارد؟ به‌عنوان مثال، آیا می‌توان یک شرکت سهامی عام را به شرکت سهامی خاص تبدیل کرد؟ یا آیا می‌توان شرکت مختلط غیر سهامی را به شرکت تضامنی تبدیل کرد؟ همچنین این سوال مطرح می‌شود که آیا امکان تبدیل شرکت با مسئولیت محدود به شرکت نسبی وجود دارد؟
در پاسخ به این پرسش‌ها باید گفت که با توجه به قوانین فعلی، در مواردی که قانون‌گذار به‌طور مشخص فرآیند تبدیل یک نوع شرکت به نوع دیگر را پیش‌بینی نکرده، منع قانونی برای انجام چنین تبدیل‌هایی وجود ندارد. این بدان معناست که شرکا می‌توانند بر اساس توافقات خود اقدام به تبدیل شرکت کنند؛ به‌عنوان نمونه، تبدیل شرکت سهامی عام به سهامی خاص یا تبدیل شرکت با مسئولیت محدود به شرکت نسبی، درصورت موافقت شرکا و رعایت اصول قانونی، امکان‌پذیر است. در چنین مواردی، ماده ۱۰ قانون مدنی با بیان «قراردادهای خصوصی نسبت به کسانی که آن را منعقد کرده‌اند، درصورتی‌که مخالف صریح قانون نباشد، نافذ است»، مبنای حقوقی تبدیل شرکت قرار می‌گیرد.
این ماده به‌طور کلی به شرکا این اختیار را می‌دهد که هرگونه توافقی که با اصول و قوانین مخالف نباشد را انجام دهند؛ ازاین‌رو، اگر شرکا به توافق برسند که نوع شرکت خود را تغییر دهند، این توافق برای آنها الزام‌آور خواهد بود و می‌توانند بدون هیچ مشکلی نوع شرکت را تغییر دهند. بااین‌حال، یک نکته‌ی مهم در این میان وجود دارد و آن این است که اگر تبدیل شرکت منجر به افزایش مسئولیت شرکا شود، رضایت تمامی شرکا الزامی است. به‌عنوان مثال، اگر در فرآیند تبدیل، شرکا از یک نوع شرکت با مسئولیت محدود به شرکتی با مسئولیت بیشتر مانند شرکت تضامنی منتقل شوند، تمامی شرکا باید با این تغییر موافقت کنند؛ چراکه افزایش مسئولیت بدون رضایت ممکن است حقوق شرکا را تحت‌تاثیر قرار دهد.
بنابراین، هرچند قانون‌گذار به‌طور صریح چگونگی تبدیل برخی از انواع شرکت‌ها را ذکر نکرده، با توجه به اصول عمومی حقوق و ماده ۱۰ قانون مدنی، شرکا می‌توانند با رعایت توافقات و جلب رضایت همگانی، نوع شرکت خود را تغییر داده و به فعالیت‌های خود در قالب جدید ادامه دهند.
تبدیل شرکت سهامی به یکی از شرکت‌های موضوع قانون تجارت به چه صورت انجام می‌شود؟
در قانون تجارت ایران، شرایط مشخصی برای تبدیل شرکت سهامی به سایر انواع شرکت‌های تجاری به‌طور مستقیم پیش‌بینی نشده است. این بدان معناست که قانون‌گذار به‌طور صریح روالی برای تغییر شرکت سهامی به دیگر انواع شرکت‌ها مانند شرکت‌های با مسئولیت محدود، تضامنی یا نسبی در متن قانون ذکر نکرده است. اما آیا این به معنای عدم امکان تبدیل است؟ پاسخ منفی است.
طبق اصول کلی حقوقی، چنین تبدیلی قابل تصور و امکان‌پذیر است، به شرط آنکه این تغییرات با توافق شرکا و رعایت قوانین عمومی حقوق تجارت انجام شوند. به استناد ماده ۱۰ قانون مدنی که به توافقات بین افراد و شرکا اشاره دارد، هرگونه توافقی که برخلاف قوانینِ الزام‌آور نباشد، معتبر است؛ بنابراین، شرکا می‌توانند بر اساس توافق میان خود، تصمیم به تغییر نوع شرکت از سهامی به سایر انواع شرکت‌ها بگیرند.
تبدیل شرکت سهامی به یکی از انواع شرکت‌های موضوع قانون تجارت، تنها زمانی قابل اجراست که تمامی شرایط قانونی مربوط به نوع شرکتی که قرار است شرکت سهامی به آن تبدیل شود، به‌طور کامل رعایت گردند. هر نوع شرکت در قانون تجارت، اعم از شرکت با مسئولیت محدود، تضامنی، نسبی یا سایر انواع، دارای الزامات و ویژگی‌های خاصی است که باید هنگام تبدیل شرکت سهامی به آنها توجه شود.
رویه‌ی قضایی نیز در موارد مشابه، تبدیل شرکت‌ها را به رسمیت شناخته و آن را منع قانونی نمی‌داند. البته باید توجه داشت که این تبدیل باید در قالب قانونی و با رعایت تمامی حقوق شرکا انجام شود تا از بروز مشکلات حقوقی جلوگیری شود. ازجمله نکات مهم این است که اگر تغییر نوع شرکت باعث افزایش مسئولیت شرکا شود (مانند تبدیل نوع شرکت از سهامی به تضامنی)، رضایت تمامی شرکا الزامی است.
برای مثال، اگر یک شرکت سهامی قصد تبدیل به شرکت با مسئولیت محدود را داشته باشد، باید به مقررات خاص این نوع شرکت‌ها، ازجمله تعداد شرکا، میزان سرمایه و نحوه‌ی تصمیم‌گیری‌ها توجه کند. اساسنامه‌ی شرکت نیز باید متناسب با نوع جدید شرکت تغییر یابد و مفاد آن با اصول حقوقی شرکت مقصد مطابقت داشته باشد. همچنین درصورت تبدیل شرکت از سهامی به تضامنی، مسئولیت شرکا تغییر می‌کند و تمامی شرکا به‌طور کامل در قبال بدهی‌های شرکت مسئول خواهند بود.
این فرآیند همچنین نیازمند انجام مراحل اداری مانند ثبت تغییرات در اداره‌ی ثبت شرکت‌ها است تا تغییرات به‌صورت رسمی و قانونی به ثبت برسند. عدم رعایت این مراحل ممکن است مشکلات قانونی و مالی برای شرکت و شرکا ایجاد کند. همچنین درصورتی‌که تبدیل شرکت موجب افزایش مسئولیت شرکا شود، کسب رضایت همه‌ی شرکا ضروری است.
بنابراین، تبدیل شرکت سهامی به سایر شرکت‌های موضوع قانون تجارت، تنها با رعایت دقیق تمامی مقررات و توافق کامل شرکا امکان‌پذیر است.
در ادامه به بررسی جزئی‌تر امکان تبدیل شرکت‌های سهامی به انواع دیگر شرکت‌های موضوع قانون تجارت خواهیم پرداخت و شرایط و محدودیت‌های احتمالی آنها را بر اساس رویه‌های موجود و استناد به قوانین بررسی می‌کنیم.
۱. تبدیل شرکت سهامی به شرکت با مسئولیت محدود
در فرآیند تبدیل شرکت سهامی به شرکت با مسئولیت محدود، شرایط خاصی حاکم است که باید به آن توجه شود. یکی از نکات مهم در این نوع تبدیل این است که تعهد شرکا در این فرآیند افزایش نمی‌یابد. به‌عبارتی، در تبدیل به شرکت با مسئولیت محدود، مسئولیت شرکا به میزان سرمایه‌ای که در شرکت سرمایه‌گذاری کرده‌اند، محدود می‌شود و این ویژگی به معنای کاهش ریسک مالی برای شرکا است.
به همین دلیل، در این نوع تبدیل نیازی به کسب رضایت تمامی شرکا نیست. در واقع، این تغییر تنها به تصمیم مجمع‌عمومی فوق‌العاده نیاز دارد که در آن، اعضای مجمع می‌توانند بر اساس اکثریت آرا، اقدام به تصویب تبدیل شرکت کنند. این امر به شرکا این امکان را می‌دهد که بدون نیاز به جلب رضایت تمامی اعضا، نوع شرکت خود را تغییر دهند و به وضعیت جدیدی ازنظر ساختاری و حقوقی منتقل شوند.
بااین‌حال، لازم است که در فرآیند تبدیل، تمامی مراحل قانونی و اداری به‌دقت رعایت شود. از جمله این مراحل، تنظیم و اصلاح اساسنامه مطابق با ویژگی‌های شرکت با مسئولیت محدود و همچنین ثبت تغییرات در اداره ثبت شرکت‌ها می‌باشد. این مراحل به‌منظور اطمینان از اعتبار قانونی تغییرات ضروری است و کمک می‌کند که شرکت بتواند به‌طور رسمی و قانونی فعالیت خود را در قالب جدید ادامه دهد.
۲. تبدیل شرکت سهامی به شرکت نسبی یا تضامنی
در تبدیل شرکت سهامی به شرکت نسبی یا تضامنی، مسئولیت شرکا به‌طور قابل توجهی افزایش می‌یابد. در شرکت‌های تضامنی، هر شریک به‌طور کامل در قبال بدهی‌ها و تعهدات شرکت مسئول است؛ این در حالی است که در شرکت نسبی، مسئولیت شرکا به میزان سهم آنها از سرمایه‌ی شرکت محدود می‌شود؛ به همین دلیل، طبق ماده ۹۴ لایحه قانونی اصلاح قسمتی از قانون تجارت مصوب ۱۳۴۷، در این نوع از تبدیل رضایت تمامی شرکا الزامی است.
این الزام به‌خاطر افزایش مسئولیت مالی و حقوقی شرکا در فرآیند تبدیل است. به عبارت دیگر، هر شریک باید با آگاهی کامل از این تغییرات و تبعات آن، رضایت خود را اعلام کند. در غیر این صورت، ممکن است حقوق شرکا نقض شود و آنها نتوانند از مزایای مسئولیت محدود در شرکت‌های سهامی برخوردار شوند.
تبدیل شرکت در صلاحیت مجمع‌عمومی فوق‌العاده قرار دارد و برای تصویب این تغییر، باید مجمع‌عمومی تشکیل شود و اکثریت آرا، اقدام به تصویب تبدیل کنند. این مجمع مسئول بررسی و تایید کلیه‌ی جزئیات مرتبط با تغییر، ازجمله اصلاح اساسنامه و تعیین شرایط جدید برای شرکت خواهد بود.
پس از تایید مجمع، تمامی مراحل قانونی و اداری باید به‌دقت طی شوند. این مراحل شامل تنظیم و ثبت تغییرات در اداره‌ی ثبت شرکت‌ها، تنظیم صورت‌جلسات و ایجاد توافقات جدید میان شرکا است. رعایت این مراحل ضروری است تا فرآیند تبدیل به‌صورت قانونی و رسمی صورت گیرد و شرکت بتواند با نوع جدید خود به فعالیت ادامه دهد.
۳. تبدیل شرکت سهامی به شرکت‌های مختلط
در تبدیل شرکت سهامی به شرکت‌های مختلط، شرایط خاصی حاکم است که باید به آن توجه شود. در شرکت‌های مختلط، برخی از شرکا مسئولیت تضامنی دارند. به این معنا که آنها در قبال تمامی بدهی‌ها و تعهدات شرکت به‌طور کامل مسئول‌اند؛ به همین دلیل، در این نوع از تبدیل، رضایت تمامی شرکا الزامی است. این الزام ناشی از افزایش مسئولیت مالی و حقوقی برخی از شرکا در شرکت مختلط است که ممکن است به‌طور مستقیم بر وضعیت مالی و حقوقی آنها تاثیر بگذارد.
تبدیل شرکت در صلاحیت مجمع‌عمومی فوق‌العاده است و برای تصویب این تغییر، باید مجمع‌عمومی تشکیل شود و تمامی جزئیات و شرایط مرتبط با تبدیل مورد بررسی قرار گیرند. در این مجمع، شرکا باید به‌طور کامل از تغییر نوع شرکت و اثرات آن بر مسئولیت‌ها و حقوق خود آگاه شوند و درصورت تایید، اقدام به تصویب تغییر کنند.
۴. تبدیل شرکت سهامی خاص به شرکت سهامی عام
قانون‌گذار در ماده‌ی ۲۷۸ لایحه قانونی اصلاح قسمتی از قانون تجارت، شرایط تبدیل شرکت سهامی خاص به شرکت سهامی عام را به‌صراحت بیان کرده است. این ماده تاکید می‌کند که فرآیند تبدیل شرکت سهامی خاص به سهامی عام، تحت شرایط خاصی باید انجام شود و این شرایط شامل رعایت الزامات قانونی برای افزایش سرمایه و تعداد سهامداران است.
به‌طور کلی یک شرکت جهت تبدیل به شرکت سهامی عام، باید بتواند سرمایه‌ی خود را به حدی افزایش دهد که حداقل سرمایه‌ی لازم برای شرکت‌های سهامی عام را تامین کند. همچنین، تعداد سهامداران باید به حد نصاب مشخص‌شده در قانون برسد. این تغییر به‌معنای تغییر در ساختار مالی و حقوقی شرکت و همچنین مسئولیت‌های شرکا و سهامداران است.
به‌منظور انجام این تبدیل، مجمع‌عمومی فوق‌العاده باید تشکیل شود و با اکثریت آرا، اقدام به تصویب تبدیل نماید. همچنین، تمامی مراحل قانونی و اداری مانند تنظیم و اصلاح اساسنامه، ثبت تغییرات در اداره‌ی ثبت شرکت‌ها و رعایت سایر الزامات قانونی باید به‌دقت انجام شوند.
تبدیل و تغییر شرکت در موارد غیر مصرح در قانون تجارت امکان‌پذیر است؟
طبق ماده ۱۳۵ قانون تجارت، تبدیل شرکت تضامنی به شرکت سهامی پیش‌بینی شده است. این بند قانونی به‌طور ضمنی نشان‌دهنده‌ی این است که تغییر و تبدیل سایر اشکال شرکت‌ها نیز می‌تواند با رعایت شرایط خاص و رضایت تمام شرکا ممکن شود.
به عبارت دیگر، اگرچه قانون‌گذار به برخی از تبدیل‌ها و تغییرات به‌طور صریح اشاره نکرده است، این موضوع به‌معنای منع کلی تبدیل‌های دیگر نیست. در واقع، با توجه به اصل آزادی قراردادی و تعهدات شرکا، می‌توان چنین تغییراتی را با توافق تمامی اعضا و رعایت شرایط عمومی تبدیل و تغییر شرکت‌ها به انجام رساند.
این شرایط عمومی شامل رعایت الزامات قانونی، تنظیم اساسنامه‌ی جدید، ثبت تغییرات در اداره‌ی ثبت شرکت‌ها و تامین حقوق تمامی شرکایند، به‌ویژه در مواردی که تبدیل منجر به تغییر مسئولیت‌ها یا حقوق شرکا می‌شود، رضایت تمام شرکا الزامی است؛ برای مثال، در تبدیل از شرکتی با مسئولیت محدود به شرکتی با مسئولیت تضامنی، مسئولیت مالی شرکا به‌طور شایان توجهی افزایش می‌یابد و بنابراین، تمامی شرکا باید راضی به این تغییر باشند.
تبدیل و تغییر نوع شرکت‌ها در موارد غیر مصرح در قانون تجارت، با رعایت اصول و الزامات قانونی و جلب رضایت شرکا امکان‌پذیر است. در این راستا، توصیه می‌شود که برای انجام تغییرات لازم از مشاوره‌ی حقوقی بهره‌مند شوید. این مشاوره به شما کمک می‌کند تا فرآیند تبدیل به‌صورت قانونی و بدون مشکل پیش برود و حقوق تمامی طرفین به‌درستی رعایت شوند.
شرایط عمومی لازم برای تبدیل شرکت‌های تجاری
تبدیل شرکت‌های تجاری، فرآیندی است که در آن یک شرکت موجود به شکل قانونی به نوع دیگری از شرکت تبدیل می‌شود یا ساختار داخلی آن دستخوش تغییرات اساسی قرار می‌گیرد. این فرآیند، مستلزم رعایت شرایط و مقررات خاصی است تا از بروز هرگونه مشکل حقوقی و تضییع حقوق اشخاص ثالث جلوگیری شود. به طور کلی، شرایط عمومی لازم برای تبدیل شرکت‌های تجاری شامل حفظ حقوق اشخاص ثالث، رعایت قوانین و مقررات قالب جدید شرکت، تطبیق کلیه‌ی شرایط شرکت با قالب شرکت جدید، تصمیم‌گیری در مجمع عمومی فوق‌العاده و ثبت تبدیل شرکت در اداره ثبت شرکت‌ها است. در این فرآیند، شرکت باید به تمامی الزامات قانونی توجه کرده و با رعایت حقوق شرکا و ذینفعان، به فعالیت خود در قالب جدید ادامه دهد.
۱. صدمه نزدن به حقوق اشخاص ثالث
تبدیل شرکت تجاری نباید به حقوق اشخاص ثالثی که قبل از تبدیل شرکت وجود داشته‌اند، لطمه‌ای وارد کند. به‌عبارتی، حقوق و مطالبات افرادی که با شرکت در تعامل بوده‌اند باید محترم شمرده شود و هیچ‌گونه تغییری در نوع شرکت نباید موجب تضییع حقوقشان شود.
به‌عنوان نمونه، در فرض تبدیل یک شرکت تضامنی به شرکت با مسئولیت محدود، شرکا نمی‌توانند به‌بهانه‌ی تغییر نوع شرکت از زیر بار تعهدات خود شانه خالی کنند. در این حالت، طلبکاران و دیون پیشین همچنان معتبر باقی می‌مانند و آنها حق دارند برای احقاق حق خود به هریک از شرکای شرکت مراجعه کنند. این موضوع بر این تاکید می‌کند که مسئولیت مالی شرکا حتی پس از تغییر نوع شرکت به‌طور کلی از بین نمی‌رود و باید به تعهدات قبلی احترام گذاشته شود.
بنابراین، یکی از الزامات اساسی در فرآیند تبدیل شرکت‌ها، حفظ و رعایت حقوق اشخاص ثالث است. این نکته، به‌ویژه در زمینه‌ی شرکت‌های تضامنی که مسئولیت شرکا به‌صورت تضامنی و بدون حد محدود است، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. بااین‌حال، تبدیل باید با در نظر گرفتن تمامی جوانب و تاثیرات آن بر حقوق اشخاص ثالث انجام شود تا از بروز هرگونه مشکل حقوقی جلوگیری گردد.
۲. رعایت قوانین و مقررات قالب جدید شرکت تجاری
در فرآیند تبدیل شرکت تجاری، ضروری است که تمامی قوانین و مقرراتی که قانون‌گذار برای قالب جدید شرکت الزامی دانسته است، به‌دقت رعایت شوند. هر نوع شرکتی دارای قوانین خاص خود است که باید هنگام تبدیل به قالب جدید مورد توجه قرار گیرند؛ برای مثال، درصورت تبدیل یک شرکت سهامی به شرکت با مسئولیت محدود، باید تمامی الزامات قانونی مربوط به شرکت با مسئولیت محدود، ازجمله الزامات مربوط به ساختار سرمایه، حق رای شرکا و نحوه‌ی تقسیم سود رعایت شوند. عدم رعایت این قوانین می‌تواند منجر به بروز مشکلات قانونی و حتی ابطال تبدیل شرکت گردد.
۳. تطبیق کلیه‌ی شرایط شرکت با قالب شرکت جدید
تبدیل و تغییر شرکت ممکن است نیاز به اصلاحاتی اساسی در ساختار شرکت داشته باشد؛ به‌عنوان مثال، این فرآیند ممکن است شامل تغییر در اساسنامه‌ی شرکت، افزایش سرمایه‌ی شرکت، افزایش تعداد شرکای شرکت یا تغییر در نوع سهام شرکت باشد. این تغییرات باید به‌گونه‌ای انجام شوند که با ویژگی‌های جدید شرکت تطابق داشته باشند و تمامی شرایط قانونی مربوط به آنها رعایت شوند.
توجه به این نکته ضروری است که این تغییرات باید به‌صورت شفاف و با اطلاع رسانی مناسب به تمام شرکا و ذینفعان انجام شوند. به‌علاوه، هرگونه اصلاح در اساسنامه باید در اداره‌ی ثبت شرکت‌ها ثبت شود و درصورت لزوم به اطلاع اشخاص ثالث نیز رسانده شود تا از هرگونه سوءتفاهم یا تضییع حقوق جلوگیری شود. شرکت با رعایت این شرایط می‌تواند با قالب جدید خود به فعالیت ادامه دهد و از مزایای قانونی مربوط به آن بهره‌مند شود.
۴. تصمیم‌گیری در مجمع‌عمومی فوق‌العاده
طبق ماده ۸۳ لایحه‌ی قانونی اصلاح قسمتی از قانون تجارت مصوب ۱۳۴۷، هرگونه تغییر در مواد اساسنامه‌ی شرکت، منحصرا در صلاحیت مجمع‌عمومی فوق‌العاده قرار دارد. این مجمع به‌عنوان نهادی که نماینده‌ی شرکا است، باید به‌طور قانونی تشکیل شود و تصمیمات مربوط به تغییرات اساسنامه و تبدیل شرکت را اتخاذ کند.
تصمیم‌گیری در مجمع‌عمومی فوق‌العاده باید با رعایت الزامات قانونی و با اکثریت آرا انجام شود. این تصمیمات می‌توانند شامل تغییر نوع شرکت، اصلاح اساسنامه و دیگر موارد مربوط به ساختار شرکت باشند. توجه به این نکته ضروری است که هرگونه تصمیمی که در این مجمع اتخاذ می‌شود، باید به‌طور شفاف و دقیق ثبت و مستند شود تا از اعتبار قانونی آن اطمینان حاصل گردد.
۵. ثبت تبدیل شرکت
طبق ماده ۲۷۹ لایحه‌ی قانونی اصلاح قسمتی از قانون تجارت مصوب ۱۳۴۷، ثبت تبدیل شرکت الزامی است. این بدان معناست که هرگونه تبدیل شرکت باید در اداره‌ی ثبت شرکت‌ها به ثبت برسد تا از جنبه‌ی قانونی معتبر شود. زمان تحقق تبدیل شرکت، لحظه‌ی ثبت آن در این اداره است.
فرآیند ثبت تبدیل شرکت شامل تهیه مدارک لازم، تنظیم صورت‌جلسه‌ی مجمع عمومی و سایر اسناد مربوطه است. پس از ثبت، تغییرات مربوط به نوع شرکت و اساسنامه‌ی آن به‌طور رسمی به رسمیت شناخته می‌شوند و شرکت می‌تواند به فعالیت‌های خود در قالب جدید ادامه دهد. عدم ثبت تبدیل می‌تواند منجر به بروز مشکلات قانونی و عدم اعتبار تصمیمات اتخاذشده شود؛ بنابراین رعایت این مرحله از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
تغییر و تبدیل شرکت تضامنی به سهامی، چگونه است؟
طبق ماده ۱۳۵ لایحه قانونی اصلاح قسمتی از قانون تجارت، تبدیل شرکت تضامنی به شرکت سهامی مشروط به رضایت تمام شرکا است. این بدین معناست که تمامی شرکا باید به این تغییر رضایت دهند و این موضوع به‌هیچ‌وجه اجتناب‌پذیر نیست. بااین‌حال، ممکن است در اساسنامه‌ی شرکت تضامنی مقرر شود که تبدیل به شرکت سهامی با رای اکثریت شرکا نیز امکان‌پذیر است. این موضوع نشان‌دهنده‌ی اهمیت توافق و هم‌سویی بین شرکا در فرآیند تغییر نوع شرکت است.
علاوه‌بر رضایت شرکا، تمام مقررات و الزامات قانونی مربوط به شرکت‌های سهامی باید به‌دقت رعایت شوند؛ این مقررات شامل شرایط مربوط به سرمایه‌گذاری، مسئولیت‌های شرکا و نحوه‌ی مدیریت شرکت‌اند. برای مثال، باید به حداقل سرمایه‌ی لازم برای تاسیس شرکت سهامی و الزامات دیگر مربوط به این نوع شرکت توجه شود تا تبدیل به‌صورت قانونی و بدون مشکل انجام شود.
تغییر و تبدیل شرکت سهامی خاص به سهامی عام طبق قانون چگونه است؟
طبق ماده‌ی ۲۷۸ لایحه‌ی قانونی اصلاح قسمتی از قانون تجارت، موضوع تبدیل شرکت سهامی خاص به شرکت سهامی عام از صلاحیت‌های مجمع‌عمومی فوق‌العاده است. این مجمع مسئولیت بررسی و تصویب تغییرات لازم را بر عهده دارد.
برای تبدیل شرکت سهامی خاص به شرکت سهامی عام، سرمایه‌ی شرکت باید به میزان سرمایه‌ی لازم برای تاسیس شرکت سهامی عام افزایش یابد. این افزایش سرمایه به‌منظور تامین شرایط مالی و ساختاری لازم برای فعالیت در قالب جدید شرکت الزامی است.
همچنین، باید حداقل دو سال از تاریخ تاسیس شرکت سهامی خاص گذشته باشد و دو ترازنامه توسط مجمع‌عمومی صاحبان سهام شرکت تصویب شده باشد. رعایت این الزامات به‌منظور اطمینان از پایداری و سلامت مالی شرکت قبل از انجام تغییرات اساسی ضروری‌اند.
در نهایت، این تغییر مستلزم اصلاح اساسنامه‌ی شرکت است. اساسنامه‌ی جدید باید به‌طور دقیق شرایط و مقررات مربوط به شرکت سهامی عام را شامل شود تا پس از تبدیل، تمامی فعالیت‌ها و مسئولیت‌ها در قالب جدید به‌درستی مدیریت و نظارت شوند.
اگر شرایط لازم برای تبدیل و تغییر شرکت تجاری رعایت نشود، چه ضمانت‌اجرایی پیش‌بینی شده است؟
درصورت عدم رعایت شرایط لازم برای تبدیل و تغییر شرکت تجاری، ضمانت‌اجرای پیش‌بینی‌شده، «بطلان» فرآیند تبدیل است. به عبارت دیگر، اگر شرایط قانونی و الزامات مورد نیاز برای تبدیل شرکت رعایت نشده باشد، آن تغییر به‌طور قانونی اعتبار نخواهد داشت و به‌عنوان یک عمل باطل شناخته می‌شود. دراین‌صورت، شرکت به وضعیت پیشین خود برمی‌گردد و کلیه‌ی آثار ناشی از تغییر از بین می‌رود.
گرچه در این نوشتار تاحدامکان به ساده‌سازی مبحث «تبدیل و تغییر شرکت‌های تجاری» پرداختیم، این موضوع از مباحث پیچیده‌ی حقوقی است و در این راستا، نظر تخصصی کارشناس حقوقی، راهگشاست. برای ارتباط با کارشناسان حقوقی متخصص در این موضوع، با ما تماس بگیرید.
کلام آخر در رابطه با تبدیل و تغییر شرکت‌های تجاری
در مجموع، تبدیل و تغییر شرکت‌های تجاری فرآیندی پیچیده و حساس است که نیازمند برنامه‌ریزی دقیق و مشاوره حقوقی حرفه‌ای است. موسسه حقوقی یلبرالا با بهره‌گیری از دانش و تجربه واموخته‌های خود در این حوزه، آماده است تا در تمامی مراحل این فرآیند، از مشاوره و تدوین قرارداد گرفته تا انجام تشریفات قانونی، در کنار شما باشد. با توجه به اهمیت این موضوع، توصیه می‌شود قبل از هرگونه تصمیمی، با کارشناسان حقوقی مشورت نمایید تا از بروز مشکلات احتمالی جلوگیری شود.
منابع
اسکینی، ربیعا؛ حقوق تجارت (شرکت‌های تجاری)، ج۱، ۱۴۰۲، انتشارات سمت؛
اسکینی، ربیعا؛ حقوق تجارت (شرکت‌های تجاری)، ج۲، ۱۴۰۲، انتشارات سمت؛
کاویانی، کورش؛ حقوق شرکت‌های تجارتی، چ۷، ۱۴۰۱، انتشارات میزان.
