حریم خصوصی اشخاص، به‌ویژه در حوزه‌ی سلامت و درمان، موضوعی حساس و حیاتی در حوزه صنایع دارویی است که نیازمند توجه ویژه است. شرکت‌های دارویی، به‌عنوان بازیگران اصلی در صنعت سلامت، با حجم قابل توجهی از داده‌های شخصی و حساس افراد سروکار دارند. این داده‌ها شامل اطلاعات پزشکی، ژنتیکی، سوابق درمانی و حتی داده‌های مرتبط با آزمایشات بالینی می‌شوند؛ ازاین‌رو، مسئولیت‌های شرکت‌های دارویی در حفظ حریم خصوصی اشخاص، اهمیت بسیاری دارد.
با گسترش فناوری‌های دیجیتال و افزایش استفاده از داده‌ها در تحقیقات و تولید دارو، چالش‌های جدیدی در زمینه‌ی حفظ حریم خصوصی اشخاص به وجود آمده‌اند. این چالش‌ها، نه‌تنها از نظر اخلاقی، بلکه از منظر حقوقی نیز قابل تامل‌اند. مسئولیت‌های شرکت‌های دارویی در حفظ حریم خصوصی اشخاص تنها محدود به رعایت قوانین داخلی و بین‌المللی نیستند، بلکه شامل تعهدات اخلاقی و حرفه‌ای نیز می‌شوند.
با توجه به اهمیت این موضوع و تاثیر آن بر حقوق افراد و اعتبار شرکت‌ها، متخصصان موسسه حقوقی لیبرالا قصد دارند در این محتوا به بررسی دقیق‌تر مسئولیت‌های شرکت‌های دارویی در حفظ حریم خصوصی اشخاص بپردازند.
قوانین داخلی ایران چه الزاماتی برای حفظ حریم خصوصی داده‌ها دارند؟
در ایران، قوانین مختلف به‌صورت غیر مستقیم و پراکنده، الزامات و تدابیری برای حفظ حریم خصوصی داده‌ها ارائه داده‌اند. تا به امروز قانونی جامع و خاص تحت‌عنوان «قانون حمایت از داده‌های شخصی» تصویب نشده است؛ اما اقداماتی در جهت محافظت از اطلاعات شخصی در قالب برخی قوانین و مقررات موجود در کشور صورت گرفته است که به شرح زیرند:
۱. طرح حمایت و حفاظت از داده‌ها و اطلاعات شخصی: این طرح به تازگی به مجلس شورای اسلامی ارجاع شده و در مراحل بررسی و تصویب قرار دارد. هدف این طرح، تدوین قوانین مشخص و جامع در زمینه‌ی حفاظت از داده‌های شخصی است که می‌توانند استانداردهای ملی برای مدیریت اطلاعات شخصی در تمامی حوزه‌ها ایجاد کنند.
۲. قانون تجارت الکترونیکی مصوب ۱۳۸۲: مبحث سوم این قانون، تحت‌عنوان «داده پیام مطمئن» به حفاظت از داده‌ها و اطلاعات الکترونیکی افراد اشاره دارد. این قانون، ضمن حمایت از حریم خصوصی در فضای دیجیتال، شرکت‌ها و سازمان‌ها را موظف به رعایت اصولی خاص در زمینه‌ی حفظ اطلاعات شخصی کاربران می‌کند.
۳. قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران: اصل ۲۲ قانون اساسی حریم خصوصی افراد را به‌صراحت مورد حمایت قرار داده است و هرگونه تجسس یا نقض این حریم را ممنوع اعلام کرده است. این اصل، به‌عنوان یک پایه‌ی قانونی در حفظ حقوق فردی، در برابر نقض حریم خصوصی در هر زمینه‌ای، ازجمله داده‌ها و اطلاعات شخصی، معتبر است.
۴. قانون مدنی مصوب ۱۳۰۷: این قانون، به‌ویژه در مواد مرتبط با حقوق اشخاص و مسئولیت‌های مدنی، پایه‌ای برای حمایت از حریم خصوصی به شمار می‌آید. مسئولیت‌های حقوقی مرتبط با افشای اطلاعات شخصی و نقض حریم خصوصی در این چهارچوب مشخص می‌شوند.
۵. قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۸۲: این قانون برای موارد خاصی مانند افشای اطلاعات پزشکی و سوءاستفاده از اطلاعات شخصی، مجازات‌هایی در نظر گرفته است. به‌این‌ترتیب، هرگونه سوءاستفاده یا نقض حریم خصوصی در موارد خاص، به‌ویژه در حوزه‌های حساس، مانند اطلاعات پزشکی، با مجازات‌های قانونی روبه‌رو خواهد شد.
این قوانین به‌طور مستقیم به موضوعات خاص شرکت‌ها یا سازمان‌های مختلف، ازجمله شرکت‌های دارویی، اشاره نکرده‌اند؛ اما به‌عنوان چهارچوبی کلی، تمامی نهادها و موسسات را ملزم به رعایت اصولی در جهت حفظ حریم خصوصی داده‌های شخصی می‌سازند. این نهادها باید مطابق با قوانین موجود، اقدامات لازم را جهت حفاظت از اطلاعات شخصی افراد به عمل آورند و مسئولیت‌های خود را در این زمینه به‌دقت رعایت کنند.
قوانین بین‌المللی چگونه بر شرکت‌های دارویی تاثیر می‌گذارند؟
شرکت‌های دارویی فعال در سطح بین‌المللی، باید الزامات حقوقی مختلفی را در زمینه‌ی حفاظت از حریم خصوصی داده‌ها رعایت کنند. این الزامات، به‌ویژه زمانی اهمیت پیدا می‌کنند که شرکت‌ها با داده‌های شخصی افراد از کشورهای مختلف سروکار دارند. یکی از مهمترین و معتبرترین مقررات بین‌المللی در این زمینه، مقررات عمومی حفاظت از داده‌ها (GDPR) است که توسط اتحادیه اروپا وضع شده است. این مقررات با هدف حفظ حریم خصوصی افراد در دنیای دیجیتال و تضمین حقوق آنها در برابر سوءاستفاده از داده‌های شخصی، تاثیرات گسترده‌ای بر شرکت‌های دارویی در سطح جهانی می‌گذارند.
از مهمترین الزامات GDPR می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- رضایت آگاهانه: شرکت‌های دارویی باید به‌طور شفاف و روشن از افراد برای جمع‌آوری و استفاده از داده‌های شخصی رضایت بگیرند. این رضایت باید آگاهانه و بر اساس توضیحات کامل درباره‌ی هدف جمع‌آوری اطلاعات و نحوه‌ی استفاده از آنها باشد. در این راستا، شرکت‌ها موظف‌اند که شرایطی دقیق و واضح برای جمع‌آوری داده‌ها ارائه دهند تا افراد بتوانند تصمیم آگاهانه بگیرند.
- حق دسترسی و اصلاح داده‌ها: طبق مقررات GDPR، افراد حق دارند به داده‌های شخصی خود دسترسی پیدا کنند و درصورتی‌که اطلاعات غلط یا ناقص است، آنها را اصلاح یا حتی حذف کنند. این حق به افراد این امکان را می‌دهد که کنترل بیشتری بر داده‌های خود داشته باشند و از حفظ دقت و صحت آنها مطمئن شوند.
- جریمه‌های سنگین: نقض مقررات GDPR می‌تواند منجر به جریمه‌های مالی سنگین و قابل توجه برای شرکت‌ها شود. جریمه‌ها می‌توانند به اندازه‌ی ۴ درصد از درآمد جهانی سالانه‌ی یک شرکت یا ۲۰ میلیون یورو (هرکدام که بیشتر باشد) باشند. این جریمه‌ها شرکت‌های دارویی را ملزم به رعایت دقیق قوانین مربوط به حفاظت از داده‌های شخصی می‌کنند.
این مقررات، نه‌تنها بر شرکت‌های دارویی مستقر در اتحادیه‌ی اروپا تاثیرگذارند، بلکه بر شرکت‌های دارویی در سایر کشورهای جهان نیز که با اتباع اتحادیه‌ی اروپا سروکار دارند یا داده‌های آنها را پردازش می‌کنند نیز اعمال می‌شوند؛ بنابراین، هر شرکت دارویی که در سطح بین‌المللی فعالیت دارد و با داده‌های شخصی افرادی از اتحادیه‌ی اروپا در ارتباط است، باید از این مقررات پیروی کند تا از خطر جریمه‌های سنگین و آسیب به شهرت خود جلوگیری نماید.
در نتیجه، شرکت‌های دارویی باید به‌طور جدی به مقررات بین‌المللی، مانند GDPR، توجه کنند و سازوکارهای لازم را برای حفظ حریم خصوصی داده‌های شخصی افراد اتخاذ نمایند. رعایت این قوانین، نه‌تنها از نظر قانونی ضروری است، بلکه به حفظ اعتماد مشتریان و جلوگیری از مشکلات حقوقی در آینده کمک می‌کند.
استانداردهای اخلاقی و حرفه‌ای چه نقشی در حفظ حریم خصوصی دارند؟
در دنیای امروز، علاوه‌بر قوانین داخلی و بین‌المللی، استانداردهای اخلاقی و حرفه‌ای نیز نقش بسیار مهمی در حفاظت از حریم خصوصی داده‌ها و اطلاعات شخصی افراد ایفا می‌کنند. این استانداردها با تاکید بر رعایت اصول اخلاقی در پردازش داده‌ها، به‌ویژه در زمینه‌هایی چون تحقیقات پزشکی و درمان، به‌عنوان معیارهای مهمی برای حفظ اعتماد عمومی و جلوگیری از سوءاستفاده از اطلاعات شخصی عمل می‌کنند. در این راستا، چند استاندارد برجسته که تاثیر چشمگیری در حفظ حریم خصوصی دارند، عبارت‌اند از:
- اعلامیه هلسینکی: اعلامیه هلسینکی که در سال ۱۹۶۴ توسط سازمان جهانی بهداشت (WHO) برای رعایت اصول اخلاقی در تحقیقات پزشکی تدوین شده است، بر اهمیت رضایت آگاهانه و محرمانه نگه داشتن اطلاعات شرکت‌کنندگان در تحقیقات تاکید دارد. این اعلامیه، به‌طور خاص، بر ضرورت کسب رضایت آگاهانه از افراد برای استفاده از داده‌های شخصی آنها در تحقیقات علمی تاکید می‌کند و بر لزوم محافظت از این اطلاعات در تمام مراحل تحقیقات پافشاری دارد. طبق این اعلامیه، هرگونه افشای غیر مجاز اطلاعات یا استفاده از داده‌ها بدون رضایت فرد، نقض اصول اخلاقی و حقوق فردی به شمار می‌آید.
- کدهای اخلاقی سازمان‌های حرفه‌ای: سازمان‌های حرفه‌ای، نظیر سازمان جهانی بهداشت (WHO) و انجمن‌های پزشکی، کدهای اخلاقی دقیقی برای حفاظت از داده‌ها و حریم خصوصی افراد در سطح جهانی تدوین کرده‌اند. این کدها اصولی برای جمع‌آوری، نگهداری و پردازش داده‌های شخصی در دنیای پزشکی و دارویی را شامل می‌شوند و به شرکت‌ها و افراد فعال در این حوزه توصیه می‌کنند که به تمام اطلاعات شخصی و پزشکی دسترسی داشته باشند و آنها را با رعایت کامل اصول محرمانگی و امنیت مدیریت کنند. این استانداردها، اگرچه از نظر قانونی الزام‌آور نیستند، به‌عنوان راهنماهایی اخلاقی و حرفه‌ای عمل می‌کنند و شرکت‌ها را به رعایت اصول اخلاقی در حفظ حریم خصوصی ملزم می‌سازند.
در نهایت، استانداردهای اخلاقی و حرفه‌ای، الزام قانونی مستقیمی ایجاد نمی‌کنند؛ اما برای ایجاد اعتماد در بین مشتریان، بیمارانی که اطلاعاتشان جمع‌آوری می‌شود و سایر ذی‌نفعان ضروری‌اند. شرکت‌های دارویی باید همواره به این استانداردها توجه کنند و در کنار رعایت قوانین قانونی، از این اصول اخلاقی به‌عنوان چهارچوبی برای احترام به حریم خصوصی افراد بهره‌برداری کنند.
رعایت این استانداردها، نه‌تنها به حفظ اعتماد عمومی کمک می‌کند بلکه باعث می‌شود شرکت‌ها از هرگونه خطر قانونی و حقوقی ناشی از نقض حریم خصوصی جلوگیری کنند. علاوه بر این، شرکت‌ها باید قوانین و مقررات مختلف بین‌المللی را رعایت کنند؛ می‌توانید این قوانین و مقررات را در مقاله‌ی «قوانین و مقررات بین‌المللی در حوزه دارو» مطالعه کنید.
شرکت‌های دارویی چگونه باید داده‌های شخصی را جمع‌آوری کنند؟
جمع‌آوری داده‌های شخصی و حساس در شرکت‌های دارویی یکی از مراحل اساسی و حیاتی در فرآیند تحقیق و تولید دارو است. به منظور حفظ حقوق افراد و رعایت اصول اخلاقی و قانونی، شرکت‌های دارویی باید این داده‌ها را با رعایت دقیق موازین و مقررات جمع‌آوری کنند.
برخی از مهمترین اصول و الزامات در این زمینه عبارت‌اند از:
- رضایت آگاهانه: یکی از اصول بنیادین در جمع‌آوری داده‌های شخصی و حساس، کسب رضایت آگاهانه از افراد است؛ بدین معنا که افراد باید به‌صورت شفاف و کامل از هدف جمع‌آوری داده‌ها، نحوه‌ی استفاده از آنها و همچنین، اشخاص یا سازمان‌هایی که به این داده‌ها دسترسی خواهند داشت، مطلع شوند. این رضایت باید به‌صورت مستند و پیش از جمع‌آوری داده‌ها کسب شود.
- شفافیت: شرکت‌های دارویی باید اطلاعات را به روشی ساده، شفاف و قابل فهم برای افراد ارائه دهند. این اطلاعات باید به‌گونه‌ای بیان شوند که هیچ‌گونه ابهامی برای شخص مورد نظر ایجاد نکنند و او بتواند درباره‌ی داده‌های خود تصمیمی آگاهانه بگیرد. شفافیت در این فرآیند به ایجاد اعتماد میان شرکت و افراد کمک می‌کند. در این راستا، شفافیت نه‌تنها به وضوح اطلاعات کمک می‌کند، بلکه اعتماد میان شرکت و افراد را نیز تقویت می‌نماید. برای درک عمیق‌تر این مفهوم و اهمیت آن، به مقاله‌ی «اصل شفافیت» مراجعه کنید.
- حداقل داده‌های لازم: اصول اخلاقی و قانونی ایجاب می‌کنند که شرکت‌های دارویی تنها داده‌هایی را جمع‌آوری کنند که برای تحقق اهداف خاص و مشروع خود ضروری و لازم‌اند. به عبارت دیگر، جمع‌آوری داده‌های اضافی یا بی‌ربط با هدف مورد نظر مجاز نیست. این اصل به حفظ حریم خصوصی افراد کمک می‌کند و از جمع‌آوری داده‌های غیر ضروری جلوگیری می‌کند.
این مسئولیت‌ها، نه‌تنها از نظر اخلاقی برای شرکت‌های دارویی اهمیت دارند، بلکه از نظر قانونی نیز الزامی‌اند. نقض این اصول می‌تواند منجر به جریمه‌های قانونی و از دست دادن اعتماد عمومی شود؛ در نتیجه، شرکت‌های دارویی باید با دقت و دل‌سوزی در جمع‌آوری داده‌ها عمل کنند و تمام تلاش خود را برای حفظ حریم خصوصی و حقوق افراد به کار گیرند.
شرکت‌های دارویی چگونه باید داده‌ها را ذخیره و محافظت کنند؟
ذخیره‌سازی و امنیت داده‌ها از مهمترین مسئولیت‌های شرکت‌های دارویی است؛ چراکه این داده‌ها معمولا حساس و شخصی‌اند و حفظ حریم خصوصی و امنیت آنها از نظر اخلاقی و قانونی بسیار ضروری است. شرکت‌های دارویی باید از روش‌ها و تکنولوژی‌های مناسب برای محافظت از داده‌های شخصی و حساس استفاده کنند تا از هرگونه سوءاستفاده، افشا یا دسترسی غیر مجاز به آنها جلوگیری کنند. برخی اقدامات کلیدی که شرکت‌های دارویی باید در این زمینه اتخاذ کنند، عبارت‌اند از:
- استفاده از فناوری‌های امنیتی پیشرفته: شرکت‌های دارویی موظف‌اند از روش‌های روز دنیا برای حفظ امنیت داده‌های ذخیره‌شده استفاده کنند. یکی از این روش‌ها، رمزنگاری داده‌ها است که به تبدیل اطلاعات به کدهای غیر قابل خواندن برای افراد غیر مجاز می‌پردازد. علاوه‌بر این، باید از فایروال‌ها و سیستم‌های تشخیص نفوذ (Intrusion Detection Systems) استفاده کنند که توانایی شناسایی و جلوگیری از هرگونه تلاش غیر مجاز برای دسترسی به داده‌ها را دارند. استفاده از این تکنولوژی‌ها تضمین می‌کند که حتی درصورت بروز تهدیدات سایبری، داده‌ها در امان خواهند ماند.
- محدود کردن دسترسی‌ها: برای جلوگیری از دسترسی‌های غیر مجاز به داده‌های حساس، شرکت‌های دارویی باید دسترسی‌ها را به حداقل ممکن محدود کنند. تنها افرادی که مجوز لازم را دارند و نیاز به دسترسی به داده‌ها دارند، باید بتوانند به اطلاعات حساس دسترسی پیدا کنند. این دسترسی‌ها باید با استفاده از روش‌های احراز هویت قوی، مانند نام کاربری و رمز عبور پیچیده یا احراز هویت دو مرحله‌ای (Two-Factor Authentication)، مدیریت شوند. همچنین، باید مکانیسم‌هایی برای رصد و نظارت بر دسترسی‌ها وجود داشته باشد تا هرگونه فعالیت غیر مجاز به‌سرعت شناسایی شود.
- انجام بررسی‌های دوره‌ای و ممیزی‌های امنیتی: شرکت‌های دارویی باید به‌صورت منظم بررسی‌های امنیتی و ممیزی‌های سیستم‌ها را انجام دهند تا اطمینان حاصل کنند که تمامی استانداردهای امنیتی رعایت می‌شود و هیچ‌گونه نقصی در سیستم‌ها وجود ندارد. این ممیزی‌ها باید شامل ارزیابی‌های عملکرد امنیتی، شناسایی آسیب‌پذیری‌های موجود و اتخاذ اقدامات اصلاحی برای تقویت سیستم‌های حفاظتی باشند. همچنین، باید برنامه‌های آموزشی برای کارکنان درخصوص چگونگی محافظت از داده‌ها و پیروی از بهترین شیوه‌های امنیتی برگزار شوند.
هرگونه نقض در امنیت داده‌ها می‌تواند منجر به بروز عواقب جدی حقوقی و اعتباری برای شرکت‌ها شود. به‌ویژه درصورتی‌که این نقض‌ها منجر به افشای اطلاعات حساس و شخصی افراد گردند، شرکت‌ها ممکن است با جریمه‌های سنگین، دعاوی حقوقی و از دست دادن اعتماد مشتریان مواجه شوند؛ به همین دلیل، شرکت‌های دارویی باید تمام تلاش خود را در جهت ذخیره‌سازی ایمن و حفاظت از داده‌ها انجام دهند تا از این تهدیدات جلوگیری کنند و اعتبار خود را حفظ نمایند.
شرکت‌های دارویی چگونه باید از داده‌ها استفاده کنند و آنها را به اشتراک بگذارند؟
استفاده و اشتراک داده‌ها در شرکت‌های دارویی باید با دقت و طبق اصول قانونی و اخلاقی انجام گیرد. این داده‌ها معمولا حاوی اطلاعات حساس و شخصی افرادند؛ به همین دلیل شرکت‌ها موظف‌اند این اطلاعات را به صورت مسئولانه و تنها در راستای اهداف مشخص استفاده کنند. رعایت محدودیت‌های دقیق در این زمینه، نه‌تنها از نظر حقوقی ضروری است، بلکه از نظر اخلاقی نیز برای حفظ اعتماد عمومی و رعایت حریم خصوصی افراد اهمیت دارد. برخی از اصول کلیدی که شرکت‌های دارویی باید هنگام استفاده و اشتراک‌گذاری داده‌ها رعایت کنند، عبارت‌اند از:
- استفاده از داده‌ها تنها برای اهداف مشخص‌شده: شرکت‌های دارویی باید از داده‌های جمع‌آوری‌شده تنها برای اهداف معین و اعلام‌شده استفاده کنند. این اهداف باید به‌صورت شفاف در زمان جمع‌آوری داده‌ها برای افراد توضیح داده شوند و در فرآیند رضایت آگاهانه ذکر شوند. هرگونه استفاده از داده‌ها خارج از این چهارچوب، نقض حریم خصوصی محسوب می‌شود و ممکن است عواقب قانونی جدی برای شرکت به دنبال داشته باشد؛ برای مثال، اگر داده‌ها برای تحقیقات علمی جمع‌آوری شده‌اند، نمی‌توان بدون اطلاع و رضایت افراد از آنها برای مقاصد تجاری استفاده کرد.
- کنترل اشتراک داده‌ها با اشخاص ثالث: در برخی موارد، شرکت‌های دارویی ممکن است نیاز داشته باشند که داده‌ها را با سایر شرکت‌ها یا سازمان‌ها به اشتراک بگذارند. در این صورت، باید اطمینان حاصل کنند که این اشتراک‌گذاری با رعایت کامل اصول حریم خصوصی انجام می‌شود. مهمترین اقدام در این زمینه، اخذ رضایت آگاهانه از افراد است؛ به این معنا که فرد باید از نحوه‌ی اشتراک‌گذاری داده‌ها، اشخاص یا سازمان‌های دریافت‌کننده اطلاعات و هدف اشتراک‌گذاری مطلع شود. همچنین، شرکت‌ها باید با طرف‌های ثالث قراردادهای محرمانه‌ای منعقد کنند تا از افشای غیر مجاز یا سوءاستفاده از داده‌ها جلوگیری شود.
- ناشناس کردن داده‌ها: شرکت‌های دارویی تا جای ممکن باید اقدام به ناشناس کردن داده‌ها کنند؛ این به معنای حذف یا پنهان کردن اطلاعات شناسایی‌کننده‌ی افراد از داده‌ها است، به‌گونه‌ای که حتی اگر داده‌ها به اشتراک گذاشته شوند یا در اختیار دیگران قرار گیرند، نمی‌توان از آنها برای شناسایی شخص خاصی استفاده کرد. ناشناس‌سازی داده‌ها، نه‌تنها خطر نقض حریم خصوصی را کاهش می‌دهد، بلکه می‌تواند امکان استفاده از داده‌ها در تحقیقات علمی، تحلیل‌های آماری و توسعه‌ی محصولات جدید را فراهم کند، بدون اینکه حریم خصوصی افراد آسیب ببیند.
رعایت این اصول، نه‌تنها از جنبه‌ی قانونی ضروری است، بلکه از نظر اخلاقی و حرفه‌ای نیز موجب حفظ اعتبار و اعتماد مشتریان به شرکت‌های دارویی می‌شود. نقض حریم خصوصی افراد و استفاده‌ی غیر مجاز از داده‌های آنها می‌تواند منجر به جریمه‌های سنگین، دعاوی حقوقی و آسیب به شهرت و اعتبار شرکت‌ها گردد؛ به همین دلیل، شرکت‌های دارویی باید با دقت و مسئولیت‌پذیری در این زمینه عمل کنند و اطمینان حاصل کنند که تمامی اقدامات مرتبط با استفاده و اشتراک‌گذاری داده‌ها مطابق با قوانین و استانداردهای اخلاقی انجام می‌شوند.
چه فناوری‌هایی می‌توانند به حفظ امنیت داده‌ها کمک کنند؟
حفظ امنیت داده‌ها در دنیای امروز که تهدیدات سایبری در حال افزایش‌اند، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. استفاده از فناوری‌های پیشرفته یکی از موثرترین راهکارها برای محافظت از داده‌های حساس به شمار می‌رود. در این راستا، فناوری‌های مختلفی وجود دارند که می‌توانند امنیت داده‌ها را تقویت کنند و از دسترسی‌های غیر مجاز و نقض حریم خصوصی جلوگیری کنند. برخی از این فناوری‌ها عبارت‌اند از:
- رمزنگاری داده‌ها: رمزنگاری یکی از اصول بنیادین در حفاظت از اطلاعات است. این فرآیند داده‌ها را به شکلی می‌کند که تنها افراد مجاز قادر به مشاهده یا استفاده از آنها باشند. رمزنگاری داده‌ها، به‌ویژه هنگام انتقال و ذخیره‌سازی اطلاعات، از هرگونه دسترسی غیر مجاز محافظت می‌کند و به‌عنوان سدی مستحکم در برابر حملات سایبری عمل می‌کند. با استفاده از الگوریتم‌های پیچیده‌ی رمزنگاری، داده‌ها از خطرات تهدیدات سایبری محافظت می‌شوند و امنیت اطلاعات به سطحی بالاتر ارتقا می‌یابد.
- سیستم‌های تشخیص نفوذ: این سیستم‌ها به منظور شناسایی و مقابله با تلاش‌های نفوذ به سیستم‌های اطلاعاتی طراحی شده‌اند. سیستم‌های تشخیص قابلیت نفوذ به شناسایی تهدیدات احتمالی به‌طور آنی را دارند و هرگونه تلاش غیرمجاز برای دسترسی به داده‌ها را بلافاصله شناسایی و گزارش می‌دهند. این فناوری به شرکت‌ها این امکان را می‌دهند که در زمان واقعی از امنیت سیستم‌های خود اطمینان حاصل کنند و هرگونه حمله‌ی سایبری را پیش از ورود آسیب جدی به داده‌ها، متوقف کنند.
- فناوری‌های ناشناس‌سازی داده‌ها (Pseudonymization): ناشناس‌سازی داده‌ها به فرآیندی اطلاق می‌شود که در آن، اطلاعات شناسایی‌کننده‌ی افراد از داده‌ها حذف می‌شوند. در این فرآیند، داده‌ها به‌گونه‌ای تغییر می‌کنند که دیگر نمی‌توان آنها را به شخص خاصی مرتبط کرد. این فناوری، به ویژه در مواردی که داده‌ها نیاز به اشتراک‌گذاری با طرف‌های ثالث دارند، می‌تواند به کاهش خطرات نقض حریم خصوصی و حفظ امنیت اطلاعات کمک کند.
این فناوری‌ها، نه‌تنها به‌طور موثری امنیت داده‌ها را افزایش می‌دهند، بلکه کمک می‌کنند شرکت‌ها بتوانند با الزامات قانونی و مقررات سخت‌گیرانه، همچون GDPR (مقررات عمومی حفاظت از داده‌ها)، نیز سازگار شوند. با استفاده از این فناوری‌ها، شرکت‌های دارویی قادر خواهند بود به شکلی موثر از داده‌های حساس خود محافظت کنند و به حفظ اعتماد مشتریان و کاربران خود ادامه دهند.
چالش‌های فنی در حفظ امنیت داده‌ها در صنعت داروسازی چیست؟
حفظ امنیت داده‌ها در صنعت دارویی با چالش‌های فنی متعددی همراه است که ممکن است تاثیرات قابل توجهی بر سلامت عمومی، اعتماد مشتریان و اعتبار شرکت‌ها بگذارند. برخی از این چالش‌ها عبارت‌اند از:
- حجم زیاد داده‌ها: شرکت‌های دارویی به طور مداوم با حجم عظیمی از داده‌های حساس روبه‌رو می‌شوند. حجم زیاد داده‌ها می‌تواند به پیچیدگی‌های بیشتری در زمینه‌ی ذخیره‌سازی، انتقال و پردازش اطلاعات منجر شود و نیازمند استفاده از سیستم‌های پیشرفته برای نگهداری و پشتیبانی از داده‌ها است.
- تهدیدات سایبری: یکی از بزرگ‌ترین تهدیدات برای امنیت داده‌ها، حملات سایبری است. حملات مختلف، مانند نفوذ به سیستم‌های ذخیره‌سازی داده‌ها، سرقت اطلاعات حساس یا آسیب به سیستم‌های پردازش داده‌ها، می‌توانند باعث افشای اطلاعات محرمانه و نقض حریم خصوصی بیماران و کاربران شوند. چنین حملاتی، نه‌تنها به داده‌ها آسیب می‌زنند، بلکه می‌توانند شهرت شرکت‌ها را نیز به خطر اندازند.
- فناوری‌های قدیمی: بسیاری از شرکت‌های دارویی ممکن است از سیستم‌های نرم‌افزاری و سخت‌افزاری قدیمی استفاده کنند که ممکن است به اندازه‌ی کافی امن نباشند. این سیستم‌ها ممکن است در برابر تهدیدات سایبری جدید و پیچیده آسیب‌پذیر باشند و همچنین، قابلیت‌های لازم برای مقابله با چالش‌های امنیتی مدرن را نداشته باشند؛ به همین دلیل، به‌روزرسانی مداوم سیستم‌ها و استفاده از فناوری‌های نوین برای افزایش امنیت داده‌ها از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
برای مقابله با این چالش‌ها، شرکت‌های دارویی باید سرمایه‌گذاری در فناوری‌های پیشرفته را در دستور کار قرار دهند و هم‌زمان آموزش‌های تخصصی برای کارکنان خود فراهم کنند تا آنها از جدیدترین تهدیدات و روش‌های مقابله با آنها آگاه باشند. همچنین، تدوین و اجرای سیاست‌های امنیتی جامع و مداوم‌سازی این سیاست‌ها می‌تواند به‌عنوان یک اقدام کلیدی در جهت حفظ امنیت داده‌ها و حریم خصوصی افراد محسوب شود.
افراد درخصوص داده‌های شخصی خود چه حقوقی دارند؟
افراد در رابطه با داده‌های شخصی خود حقوقی دارند که به موجبشان می‌توانند کنترل کاملی بر استفاده از اطلاعات خود داشته باشند. این حقوق به شرکت‌های دارویی و دیگر نهادهایی که داده‌های شخصی افراد را جمع‌آوری، پردازش یا ذخیره می‌کنند، الزاماتی را تحمیل می‌کند. برخی از حقوق اساسی افراد نسبت به داده‌های خود عبارت‌اند از:
- حق دسترسی به داده‌ها: افراد حق دارند درخواست کنند که به داده‌های شخصی که در اختیار شرکت‌های دارویی یا دیگر سازمان‌ها قرار دارند، دسترسی پیدا کنند. این دسترسی باید به‌شکلی شفاف و قابل فهم باشد تا افراد بتوانند اطلاعات مربوط به داده‌های خود را به‌راحتی دریافت کنند.
- حق اصلاح داده‌ها: اگر داده‌های شخصی افراد نادرست یا ناقص باشند، آنها حق درخواست اصلاح این اطلاعات را دارند. به‌این‌ترتیب، شرکت‌های دارویی موظف‌اند داده‌ها را به‌طور دقیق و صحیح نگهداری کنند و درصورت بروز خطا، اقدامات لازم جهت اصلاح آنها را انجام دهند.
- حق حذف داده‌ها: در برخی شرایط، افراد حق دارند درخواست حذف داده‌های خود را داشته باشند. این حق، به‌ویژه زمانی اعمال می‌شود که داده‌ها دیگر برای هدفی که جمع‌آوری شده بودند مورد استفاده قرار نگیرند یا مطابق با قوانین مربوط به حفظ حریم خصوصی، حفظشان ضروری نباشد.
- حق محدود کردن استفاده از داده‌ها: افراد می‌توانند درخواست کنند که استفاده از داده‌های شخصی آنها تنها به اهداف خاصی محدود شود. درصورتی‌که فرد درخواست کند که از داده‌های شخصی‌اش تنها برای اهداف خاصی استفاده شوند، شرکت‌های دارویی موظف‌اند این درخواست را به‌دقت اجرا کنند.
برای اطمینان از رعایت این حقوق، شرکت‌های دارویی باید مکانیسم‌های ساده، شفاف و کارآمدی برای درخواست و اجرای این حقوق طراحی کنند. این مکانیسم‌ها باید به‌گونه‌ای باشند که افراد بتوانند به‌راحتی از حقوق خود بهره‌مند شوند و مطمئن باشند که داده‌های شخصی‌شان به‌صورت ایمن و مطابق با قوانین حفاظت از حریم خصوصی پردازش می‌شود.
شرکت‌های دارویی چگونه می‌توانند سیاست‌های داخلی موثر تدوین کنند؟
تدوین سیاست‌های داخلی موثر و شفاف در زمینه‌ی حفظ حریم خصوصی داده‌ها، یکی از ارکان اساسی در تضمین امنیت اطلاعات در صنعت دارویی است. شرکت‌های دارویی برای دستیابی به این هدف باید اقداماتی اساسی و سازمان‌یافته را در دستور کار قرار دهند. برخی از این اقدامات عبارت‌اند از:
- تعیین چهارچوب‌های مشخص: اولین گام در تدوین سیاست‌های موثر، تعیین چهارچوب‌های دقیق و شفاف است. این سیاست‌ها باید به‌روشنی تعیین کنند که داده‌ها چگونه جمع‌آوری، ذخیره، استفاده و اشتراک‌گذاری خواهند شد. شرکت‌های دارویی باید خط‌مشی‌هایی شفاف برای هر مرحله از فرآیند مدیریت داده‌ها ایجاد کنند و همچنین معیارهایی برای ارزیابی عملکرد و تطبیق با استانداردهای قانونی و اخلاقی تدوین نمایند. تعیین این چهارچوب‌ها به شرکت‌ها کمک می‌کند که از هرگونه سوءاستفاده یا نقض حریم خصوصی جلوگیری کنند و از توافق‌های قانونی اطمینان حاصل نمایند.
- آموزش کارکنان: یکی دیگر از ارکان سیاست‌های موثر، آموزش کارکنان است. همه‌ی کارکنان، ازجمله پرسنل فنی و غیر فنی، باید آموزش‌های منظم و کافی در زمینه‌ی حریم خصوصی داده‌ها و نحوه‌ی رعایت سیاست‌ها و مقررات مرتبط با آن دریافت کنند. این آموزش‌ها باید شامل آگاهی‌رسانی درباره‌ی خطرات احتمالی نقض داده‌ها، روش‌های شناسایی و مقابله با تهدیدات سایبری و اهمیت حفاظت از داده‌های حساس باشند. افزایش سطح آگاهی در میان کارکنان موجب می‌شود که تمامی افراد در سازمان به‌طور فعال در فرآیند حفظ حریم خصوصی و امنیت داده‌ها مشارکت کنند.
- بررسی و به‌روزرسانی دوره‌ای: شرکت‌های دارویی باید سیاست‌های خود را به‌طور منظم بررسی و به‌روزرسانی کنند. تغییرات قوانین حریم خصوصی، فناوری‌ها و تهدیدات امنیتی ممکن است نیازمند اصلاح یا اضافه کردن بندهای جدید به سیاست‌های داخلی باشد. این امر با توجه به تحولات سریع در زمینه‌ی فناوری‌های دیجیتال و مقررات بین‌المللی اهمیت بسزایی دارد. به‌روزرسانی مستمر سیاست‌ها تضمین می‌کند که شرکت‌ها همچنان در خط مقدم رعایت استانداردهای جهانی و حفاظت از حریم خصوصی قرار دارند.
تدوین سیاست‌های داخلی شفاف و جامع، نه‌تنها موجب جلوگیری از نقض حریم خصوصی و داده‌ها می‌شود، بلکه باعث تقویت اعتماد مشتریان و شرکای تجاری نیز خواهد شد. شرکت‌های دارویی باید از چنین سیاست‌هایی به‌عنوان ابزارهایی برای ایجاد محیطی امن و مطمئن استفاده کنند که نه‌تنها از نظر قانونی به‌درستی عمل کنند، بلکه از نظر اخلاقی نیز استانداردهای بالایی را رعایت نمایند.
چالش‌های تطبیق با قوانین مختلف در صنعت داروسازی چیست؟
شرکت‌های دارویی که در سطح بین‌المللی فعالیت می‌کنند، در فرآیند تطبیق با قوانین مختلف و متنوع در زمینه‌ی حفاظت از داده‌ها و حریم خصوصی با چالش‌های حقوقی و عملی متعددی روبه‌رو می‌شوند. این چالش‌ها می‌توانند بر روند فعالیت‌های تجاری، هزینه‌ها و حتی اعتبار برند شرکت‌ها تاثیرگذار باشند. مهمترین چالش‌ها در این زمینه عبارت‌اند از:
- تفاوت قوانین بین‌المللی: قوانین حریم خصوصی در کشورهای مختلف ممکن است به‌طور چشمگیری متفاوت باشند؛ به‌طور مثال، مقررات عمومی حفاظت از داده‌ها (GDPR) در اتحادیه‌ی اروپا یکی از سخت‌ترین و جامع‌ترین قوانین حریم خصوصی است که شرکت‌ها باید آن را رعایت کنند. در مقابل، برخی کشورهای دیگر ممکن است قوانین کمتری در این زمینه داشته باشند و این تفاوت‌های قانونی می‌توانند در تطبیق با الزامات مختلف پیچیدگی‌هایی ایجاد کنند. شرکت‌های دارویی باید این تفاوت‌ها را شناسایی کنند و برای رعایت هریک از آنها اقدامات لازم را انجام دهند.
- تغییرات مکرر قوانین: قوانین و مقررات حریم خصوصی در سطح جهانی به‌طور پیوسته در حال به‌روزرسانی و تغییرند. این تغییرات ممکن است در اثر تحولات تکنولوژیکی، سیاسی یا اجتماعی رخ دهند و ازاین‌رو، شرکت‌های دارویی باید به‌طور مداوم خود را با این تغییرات هماهنگ کنند. تغییرات در قوانین ممکن است شامل مواردی نظیر شرایط جدید برای جمع‌آوری داده‌ها، تغییر در شرایط رضایت‌نامه‌ها و حتی استانداردهای امنیتی باشند.
- هزینه‌های تطبیق: تطبیق با قوانین مختلف و متغیر می‌تواند نیازمند صرف هزینه‌های مالی و منابع انسانی زیاد باشد. شرکت‌های دارویی باید برای انطباق با هریک از قوانین، تیم‌های حقوقی و فنی خود را تقویت کنند و سیستم‌های نرم‌افزاری و پروسه‌های داخلی خود را به‌روز کنند. این فرآیندها می‌توانند هزینه‌های زیادی را در بر داشته باشند، به‌ویژه در مواقعی که نیاز به آموزش کارکنان، بررسی دقیق داده‌ها و اجرای تدابیر امنیتی جدید باشد.
با توجه به این چالش‌ها، شرکت‌های دارویی برای موفقیت در تطبیق با قوانین مختلف به تیم‌های حقوقی و فنی متخصص نیاز دارند که قادر به مدیریت ریسک‌ها، به‌روز رسانی فرآیندها و تضمین رعایت مقررات به‌صورت موثر و کارآمد باشند. این تطبیق صحیح و به‌موقع می‌تواند مانع از تحمیل جریمه‌ها و ورود آسیب‌های قانونی به شرکت‌ها شود و به حفظ اعتبار آنها در سطح جهانی کمک کند. در مقاله «انتخاب وکیل و داور در دعاوی» به بیان ویژگی‌های وکیل مناسب پرداخته شد.
با توجه به پیچیدگی‌های حقوقی و مسئولیت‌های قانونی که شرکت‌های دارویی در حفظ حریم خصوصی اشخاص دارند، مشاوره با وکلای متخصص در این حوزه امری ضروری است. درصورتی‌که نیاز به کمک یا مشاوره‌ی حقوقی در این زمینه دارید، متخصصان حقوقی موسسه‌ی حقوقی لیبرالا با تخصص و تجربه در این حوزه آماده‌اند تا به شما کمک کنند. برای کسب اطلاعات بیشتر یا دریافت مشاوره، با ما تماس بگیرید.
